بهترین کود برای نخل خرما
بهترین کودها برای نخل خرما: راهنمای افزایش عملکرد و کیفیت
درخت خرما، با نام علمی “Phoenix dactylifera“، یکی از گونه‌های گیاهی مهم سازگار با مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری است. خرما از خاورمیانه به شمال آفریقا و سایر نقاط جهان گسترش یافته و از هزاران سال قبل در مناطقی مانند مصر، عربستان، و ایران بومی است. توجه داشته باشید نیاز نهال کشت بافت خرما و پاجوش خرما می تواند متفاوت باشد، برای درک بهتر این موضوع مطلب مقایسه نهال کشت بافت خرما و پاجوش را مطالعه کنید.
بهترین کود NPK برای نخل خرما
کود NPK (نیتروژن، فسفر و پتاسیم) انتخاب بسیار مناسبی برای نخلستان ها است. این کود ها غلظت متعادلی از سه عنصر ضروری به همراه ریزمغذی هایی مانند آهن و منیزیم دارند. بسته به شرایط خاص خاک و سن درخت خرما می توان از NPK های متفاوتی استفاده کرد. اما رایج ترین نسبت کود NPK برای نخل خرما به شرح ذیل است:
۱۵-۱۵-۱۵
۱۲-۴-۱۲
۱۰-۲-۱۰
۱۶-۵-۲۵
مقدار مصرف کود NPK برای نخل خرما
میزان مصرف کود NPK به سن درخت و آنالیز خاک بستگی دارد. اما بطور کلی برای نخلستان های تازه تاسیس مقدار ۵۰۰ گرم تا یک کیلوگرم برای هر نهال کشت بافت خرما یا پاجوش باید استفاده شود. برای درختان جوان خرما، ۲۵۰ تا حداکثر ۵۰۰ گرم هر درخت نیاز دارد. نخل خرمای بالغ نیاز حداکثر به یک کیلوگرم NPK نیاز دارد.
نحوه مصرف کود کامل NPK
کود را حتما در محل سایه انداز درخت استفاده کنید. پس از کود دهی نیاز است تا آبیاری نسبتا سنگینی انجام دهید تا کودها کاملا مرطوب شوند. حتما دقت شود که کود نباید با ساقه گیاه (تنه)، برگ ها و سایر اندام های هوایی در تماس باشد. کودهای مایع باید محلول در آب آبیاری مصرف شوند.
بهترین زمان مصرف کود NPK
فصل رشد یعنی بهار و تابستان بهترین زمان برای مصرف این کود است. زمان بندی مصرف کود معمولا توسط تولیدکننده اشاره شده است. در غیر این صورت باید از مشاوره کارشناس خبره استفاده کرد. زمان توصیه شده بطور کلی اغلب هر چهار ماه یکبار است.
بهترین کود ازت (نیتروژن) برای خرما
نیتروژن مهمترین عنصری است که درخت نخل خرما به آن نیاز دارد. کودهای شیمیایی به دلیل غلظت مناسب و همچنین راحت تر در دسترس قرار گرفتن توسط گیاه، گزینه مناسبی است.
کود سولفات آمونیوم
از آنجایی که درصد بسیار زیادی از خاک های ایران قلیایی و آهکی است، سولفات آمونیوم (NH₄)₂SO₄ به دلیل داشتن گوگرد محلول قابل جذب، علاوه بر تامین ازت، خاک را اصلاح کرده تعادل لازم در اسیدیته (Ph) خاک را بوجود می آورد. یون آمونیوم NH۴+ به خوبی با ذرات خاک پیوند بر قرار کرده و در برابر آبشویی و تبخیر مقاوم است. این کود حاوی ۲۱ درصد نیتروژن به فرم آمونیوم و ۲۴ درصد گوگرد محلول به فرم سولفور است.
مقدار و نحوه مصرف کود سولفات آمونیوم برای خرما
درختان خرما ۵ سال به بالا حدود ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ گرم نیترات آمونیوم در سال نیاز دارد. یعنی هر نخلستان بطور متوسط بین ۲۵۰ تا ۴۵۰ کیلوگرم در هکتار به کود سولفات آمونیوم نیاز دارد. دقت شود قبل از مصرف این کود، آنالیز بیوشیمیایی خاک انجام شده باشد.
بهترین زمان مصرف کود سولفات آمونیوم
مقدار توصیه شده کود سولفات آمونیوم را بهتر است طی دو الی سه مرحله در اختیار گیاه قرار دهید. اواخر زمستان تا اوایل بهار و اواخر بهار تا اوایل تابستان، بهترین زمان مصرف این کود است.
کود اوره
کود اوره CO(NH۲)۲ محتوی ۴۶ درصد نیتروژن است. این کود دارای بیشترین درصد نیتروژن در بین کودهای ازته است. اما از آنجایی که بار الکتریکی نیترات منفی است، نمی تواند پیوند مستحکمی با ذرات خاک برقرار کند، در نتیجه درصد آبشویی و تبخیر نیترات در کود اوره بسیار بالا است.
مقدار و نحوه مصرف کود اوره برای خرما
درختان نخل خرما که کمتر از ۵ سال سن دارند حداکثر تا ۵۰۰ گرم در سال به اوره نیاز دارند. هر درخت نخل خرمای ۵ سال به بالا با توجه به شرایط عمومی نخلستان به ۱۰۰۰ گرم در سال کود اوره نیاز دارند.
بهترین زمان مصرف کود اوره
اواخر اسفند تا اواسط خرداد ماه بهترین زمان برای مصرف کود اوره است. از آنجایی که کود اوره به آبشویی و تبخیر حساس است، باید دقت شود زمانی استفاده شود که هنوز گرمای تابستانی آغاز نشده و از طرفی مطمئن باشیم بارش های سنگین بهاره تمام شده باشد.
بهترین کود فسفر برای نخل خرما
فسفر در رشد زایشی نخل خرما بسیار تاثیر گذار است. با توجه به میزان کمبود این عنصر در خاک می توان از گزینه های مختلفی برای افزودن فسفر استفاده کرد. کودهای شیمیایی و آلی که می توانند به جبران کمبود فسفر در خاک کنند به شرخ ذیل هستند:
کود سوپر فسفات
سوپرفسفات به دو دسته سوپر فسفات ساده SSP و سوپر فسفات تریپل تقسیم می شود. سوپرفسفات تریپل با فرمول شیمیایی Ca(H۲PO4)۲ منبع بسیار غلیظی از فسفر است. اغلب به فرم گرانول تولید می شود و حاوی ۴۶ تا ۴۸ درصد وزنی، فسفر است. فقط زمانی که خاک کمبود شدید فسفر داشت، توصیه می شود از این کود استفاده کنید. سوپر فسفات ساده اما غلظت کمتری داشته و درصد وزنی فسفر در آن فقط ۱۸ تا ۲۰ درصد است.
مقدار و نحوه مصرف سوپرفسفات برای خرما
همان طور که پیش تر هم اشاره شد، مقدار مناسب هر کودی از جمله کود سوپرفسفات به آنالیز و تست خاک بستگی دارد و در این مقاله صرفا به مقادیر عمومی توصیه شده اشاره شده است. هر درخت بالغ نخل خرما سالانه بطور متوسط به ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ گرم در سال فسفر نیاز دارد. درختان جوان تر، پاجوش ها و نهال های کشت بافت خرما به نصف این مقدار در سال، فسفر نیاز دارند.
بهترین زمان مصرف کود سوپرفسفات
نخلستان ها در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری واقع شده اند. این مناطق زمستان های کوتاه و تابستان های بلندی دارد. بنابراین می توان از اواخر بهمن ماه هم کود دهی را آغاز کرد. حداکثر زمان مناسب برای کوددهی نیز اواسط اردیبهشت است.
کود دی آمونیوم فسفات
دی آمونیوم فسفات با نام اختصاری DAP یک کود فسفاته رایج است که در ایران نیز تولید می شود. این کود حاوی فسفر و نیتروژن (آمونیوم) است. در مقایسه با سوپرفسفات ها، اصولا دی آمونیوم فسفات و مونو آمونیوم فسفات دارای درصد کمتری از فسفر هستند. نسبت نیتروژن به فسفر در این کود ۱۸ به ۴۶ است. یعنی برای نخلستان های دارای کمبود شدید نیتروژن، کود دی آمونیوم فسفات بهترین گزینه است.
از آنجایی که دی آمونیوم فسفات به کندی تجزیه می شود. نباید به محض عدم مشاهده نتیجه دلخواه، میزان مصرف را بالا برد. محتوای فسفر این کود به آرامی به خاک منتقل می شود اما اگر بیش از مقدار توصیه شده مصرف کنید ریسک آسیب دیدگی گیاه بسیار بالا می رود.
مقدار و نحوه مصرف دی آمونیوم فسفات برای خرما
هر نخل خرما به یک تا دو کیلوگرم کود دی آمونیوم فسفات در سال نیاز دارد. تشتک های آبیاری مطابق با سایه انداز نخل تغییر کند. بنابراین در محل سایه اندازها بهترین مکان برای استفاده از کود دی آمونیوم فسفات است. پس از کود دهی بهتر است یک آبیاری نیمه سنگین تا سنگین (بر حسب بافت خاک) انجام شود.
بهترین زمان مصرف کود دی آمونیوم فسفات
برای به دست آوردن نتیجه بهتر در کود دهی، باید میزان توصیه شده کود دی آمونیوم فسفات را طی دو مرحله در سال به نخل بدهید. نصف میزان کل را در اول بهار و نصف دیگر را در پاییز باید در اختیار درخت قرار داد.
بهترین کود پتاسیم برای خرما
پتاسیم در گلدهی و باروری درخت نخل خرما بسیار نقش دارد. کمبود این عنصر می توان حتی به عدم گل نشینی نخل خرما نیز منجر شود. انواع مختلفی از کودهای پتاسه برای نخل خرما قابل استفاده است که عبارتند از:
کود سولفات پتاسیم
سولفات پتاسیم که با نام سولوپتاس نیز شناخته می شود از پر مصرف ترین کودهای پتاسه است. این کود با فرمول شیمیایی K۲SO۴ حاوی ۲۸.۹۳ درصد پتاسیم، ۲۳.۷۲ درصد سولفور و ۴۷.۳۵ درصد اکسیژن است. وجود سولفور سبب شده تا سولفات پتاسیم بهترین کود پتاسه برای خاک های آهکی و قلیایی باشد.
مقدار و نحوه مصرف سولفات پتاسیم برای خرما
میزان توصیه شده عمومی برای مصرف این کود حدود ۲۵۰ تا ۵۰۰ گرم در سال برای هر درختان جوان است. درختان بیشتر از ۵ سال سن نیز حدود یک تا دو کیلوگرم در سال به این کود نیاز دارند. در صورتی که از سایر کودهای شیمیایی در سال های قبل استفاده شده است، لازم است تا قبل از مصرف کود سولفات پتاسیم تست خاک انجام شود.
بهترین زمان مصرف کود سولفات پتاسیم
اواخر اسفند تا اواسط خرداد ماه بهترین زمان مصرف این کود در نخلستان است. توصیه می شود مقدار سالانه مورد نیاز درختان طی دو الی سه مرحله به آن ها داده شود. این کود عموما بصورت چالکود در سایه انداز درخت استفاده می شود. نکته مهم این است که نباید کود سولوپتاس با ساقه و طوقه نهال خرما در تماس باشد.
کود پتاسیم کلراید
این کود با فرمول شیمیایی KCL که با نام پتاش هم شناخته می شود، منبع دیگری از پتاسیم است. این ترکیب دارای حدود ۶۰ تا ۶۲ درصد وزنی، پتاسیم است. با این حال، غلظت بالای کلرید در صورت استفاده بیش از حد می تواند برای برخی از گیاهان مضر و خطرناک باشد.
مقدار و نحوه مصرف کلرید پتاسیم برای خرما
مقدار توصیه شده برای مصرف کود پتاش، بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ گرم در سال برای هر درخت است. این مقدار باید در طی دو الی سه مرحله در طول مدت فصل رشد به درخت خرما داده شود.
بهترین زمان مصرف کود پتاسیم کلراید
فصل رشد بهترین زمان برای مصرف کود پتاش است. اواخر اسفند ماه تا اواسط اردیبهشت زمان های مناسبی است که می توان مقدار توصیه شده این کود را طی چند مرحله در اختیار گیاه قرار داد.
کود نیترات پتاسیم
نیترات پتاسیم با فرمول شیمیایی KNO۳ حاوی ۴۴ تا ۴۶ درصد پتاسیم به فرم K۲O و ۱۳ درصد نیتروژن است. از آنجایی که کودهای ازته بطور غالب در نخلستان ها استفاده می شود، قبل از استفاده از این کود، محتوای نیتروژن آن را در نظر بگیرید تا در آینده با مشکل عدم تعادل غلظت عناصر در خاک مواجه نشوید.
مقدار و نحوه مصرف نیترات پتاسیم برای خرما
با توجه به سن درخت، مقدار مناسب مصرف از ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ گرم در سال برای هر درخت متغیر است. به دلیل قابلیت بالای حلالیت نیترات پتاسیم در آب، می توان علاوه ب چالکود، همراه با آب آبیاری نیز آن را مصرف کرد.
بهترین زمان مصرف کود نیترات پتاسیم
استفاده از نیترات پتاسیم در اوایل بهار با شروع گرم شدن هوا می تواند به رشد بهتر درختان خرما کمک کند. این امر به ویژه در صورت مشاهده علائم کمبود پتاسیم در برگ های نخل مانند زرد شدن یا قهوه‌ای شدن نوک برگ ها مفید است. اوایل تابستان زمان مناسب دیگری برای مصرف نیترات پتاسیم است. این دوره مقارن است با زمانی که درختان خرما اغلب در حال میوه دادن هستند. تامین پتاسیم در این مرحله می تواند به رشد و کیفیت میوه کمک کند.
نکته مهم: نخل خرما دارای واریته های متنوعی است. لزوما این واریته ها نیازهای یکسانی ندارند. برای مثال خرما مجول در مقایسه با خرما زاهدی، برحی یا پیارم می تواند نیازهای متفاوتی در فصل رویش داشته باشد. پس قبل از انتخاب بهترین کود، باید علاوه بر تست خاک و آب در مورد تفاوت ارقام مختلف خرما نیز مطالعه کرده و اطلاعات کافی داشته باشید.
.
منابع:
- University of Nevada | Date palm gardening guide
-
Journal of Plant Production | Influence of Potassium Fertilization on Barhee Date Palms
