پتاسیم عنصر کلیدی در گیاهان
عملکرد پتاسیم در گیاهان چگونه است؟
برای تولیدکنندگان و کشاورزان دستیابی به محصولات سالم و پربار اولویت اصلی است. در میان مواد مغذی ضروری که گیاهان به آن نیاز دارند، پتاسیم (K) به عنوان یک عامل کلیدی در تقویت رشد، مقاومت در برابر بیماری ها و سلامت کلی گیاه برجسته است. بررسی نقش پتاسیم در گیاهان به ما کمک می کند تا درک بهتری از عملکرد و نیازهای گیاهان پیدا کنیم.
برای اطمینان از اینکه گیاهان منبع کافی پتاسیم یا پتاش Potash قابل جذب دریافت می کنند، انتخاب بهترین کود پتاسیم مناسب بسیار مهم است.
چرا پتاسیم برای گیاهان حیاتی است؟
پتاسیم (K) در کنار نیتروژن (N) و فسفر (P) یکی از سه عنصر درشت مغذی یا ماکرو اصلی است. عناصر ماکرو عناصری هستند که گیاهان به مقدار زیاد به آن نیاز دارند. نقش پتاسیم در عملکردهای کلیدی گیاهان:
فتوسنتز گیاهی
پتاسیم (K) نقش مهمی در فتوسنتز دارد. فتوسنتز یک فرآیند بیوشیمیایی پیچیده است که در کلروپلاست سلول های گیاهی اتفاق می افتد. در طی فتوسنتز، گیاهان، جلبک‌ها و برخی باکتری‌ها انرژی نور را به انرژی شیمیایی به شکل گلوکز (قند) تبدیل می‌کنند. این فرآیند شامل چندین مرحله کلیدی از جمله جذب نور، تبدیل انرژی نور به انرژی شیمیایی و تولید اکسیژن به عنوان یک محصول جانبی است. پتاسیم به روش های زیر به فتوسنتز کمک می کند:
- جذب و انتقال یون: پتاسیم توسط ریشه گیاهان به شکل یون K+ از خاک جذب می شود. پس از جذب، یون‌های پتاسیم در سراسر گیاه، از جمله برگ‌هایی که فتوسنتز در آنها اتفاق می‌افتد، منتقل می‌شود.
- تنظیم روزنه: پتاسیم در تنظیم باز و بسته شدن روزنه های سطح برگ ها تاثیر گذار است. این روزنه ها تبادل گازها بین گیاه و محیط را کنترل می کنند. جذب دی اکسید کربن (CO۲) مورد نیاز برای فتوسنتز و همچنین خارج شدن گاز O۲ از جمله مواردی است که توسط روزنه ها انجام می شود. یون‌های پتاسیم در حفظ فشار تورگور در سلول‌های محافظ، که منافذ روزنه‌ای را احاطه کرده‌اند، نقش داشته و بر باز و بسته شدن آنها تأثیر می‌گذارند. این کنترل دیافراگم روزنه، بر در دسترس بودن CO۲ برای فتوسنتز تأثیر می گذارد.
- فعال سازی آنزیم: پتاسیم در فعال سازی آنزیم هایی نقش دارد که برای مراحل مختلف فتوسنتز حیاتی هستند. به عنوان مثال، آنزیم ریبولوز-۱،۵-بیس فسفات کربوکسیلاز/اکسیژناز (RuBisCO)، که مسئول جذب CO۲ از جو در طی مراحل اولیه فتوسنتز (تثبیت کربن) است، برای فعالیت بهینه خود به پتاسیم نیاز دارد.
- جذب و انتقال آب: یون های پتاسیم در تنظیم حرکت آب در سلول ها و بافت های گیاهی نقش دارند. جذب و انتقال مناسب آب تضمین می‌کند که این ماده حیاتی برای واکنش‌های وابسته به نور (فتوسنتز) که در غشای تیلاکوئید کلروپلاست‌ها انجام می‌شود، به آسانی در دسترس است.
- تنظیم اسمزی: پتاسیم به حفظ تعادل اسمزی در سلول های گیاهی کمک می کند. خاصیت اسمزی برای ایجاد تعادل حین تنش سلولی و ساختار کلی گیاه بسیار مهم است.
جذب آب و انتقال مواد مغذی
همان طور که در بخش فتوسنتز اشاره شد، پتاسیم به تنظیم حرکت آب و سایر مواد مغذی در گیاهان کمک می کند. همچنین این عنصر در باز و بسته شدن روزنه ها نقش اساسی دارد. روزنه ها، تنفس گیاهی و دریافت دی اکسید کربن را در طول فتوسنتز تنظیم می کند.
مقاومت در برابر بیماری
پتاسیم به دلیل تقویت ساختار دیواره های سلولی، گیاهان را در برابر بیماری ها، آفات و عوامل استرس زای محیطی (تنش ها) مقاوم تر می کند.
رشد و توسعه ریشه
پتاسیم برای رشد ریشه و ساختار کلی گیاه ضروری است. سیستم ریشه ای قوی توانایی گیاه را برای جذب آب و مواد مغذی از خاک بهبود می بخشد.
علائم کمبود پتاسیم در گیاهان
مهمترین علائم معمول کمبود پتاسیم در گیاهان عبارتند از:
نکروزه سوختگی قهوه ای رنگ و پیچ خوردگی نوک برگ ها
کلروز (زرد شدن) بین رگبرگ ها
ظهور لکه های بنفش در سطح زیرین برگ
کوتولوگی و عدم رشد عادی گیاه در کمبودهای شدید
در برخی از گیاهان می تواند علائم متفاوت و یا منحصر به فردی داشته باشد. ممکن است برای یک گیاه خاص کمبود پتاسیم روی میوه تاثیری بگذارد که روی سایر گیاهان تاثیر مشابه را ندارد.
از آنجایی که پتاسیم یک ماده متحرک است، اغلب، علائم کمبود پتاسیم ابتدا در برگ‌های مسن‌تر ظاهر می‌شود. به این معنی که گیاه می‌تواند در صورت کمبود پتاسیم، پتاسیم را به برگ‌های جوان‌تر اختصاص دهد. گیاهانی که دچار کمبود پتاسیم هستند بیشتر مستعد آسیب سرمازدگی و بیماری می باشند.
بطور کلی می توان نقش پتاسیم در گیاهان را اینگونه نتیجه گرفت، عنصر پتاسیم با فرم قابل جذب یون K+ در فرآیندهای فتوسنتز، جذب و انتقال آب و مواد گیاهی، تبادل گاز با محیط، تنفس گیاهی، مقاومت در برابر آفات و بیماری ها و رشد و عملکرد ریشه گیاه تاثیر مهمی دارد.
توصیه می شود قبل از هر گونه عملیات کشاورزی ابتدا تست بیوشیمیایی از خاک گرفته شود تا کیفیت و کمیت عناصر موجود در خاک از جمله پتاسیم به درستی سنجیده شود. سپس بر اساس نیازها و کمبودها و در نظر گرفتن سایر عوامل، اقدام به انتخاب کود پتاس مناسب شود.
منابع:
۱- Potassium for crop production | UMN Extension
عالی بود