مبارزه و کنترل مینوز مرکبات
مینوز مرکبات با نام علمی (Phyllocnistis citrella) از خانواده Gracillariidae یک آفت پروانه ای کوچک و مهم برای مرکبات و برخی گیاهان زینتی است. این آفت در فاز لاروی خود با ایجاد تونل های کم عمق در زیر کوتیکول برگ ها و جوانه های قرار گرفته و از گیاه تغذیه می کند. این پروانه شیره گیاه را مکیده و باعث ریزش برگ ها می شود و در موارد شدیدتر، پس از ریزش، برگ های جدید جوانه نمی زنند و بنابراین ظرفیت فتوسنتزی درختان بسیار محدود می شود.
شناسایی مینوز مرکبات
مینوز مرکبات پروانه ای بسیار کوچک با رنگ روشن است که طول آن حدود ۲ میلیمتر است. طول بال های این پروانه در حالت کاملا باز، تنها حدود ۴ میلیمتر است. این پروانه آفت دارای بالهای جلویی رنگین کمانی نقره ای و سفید با نشانه های قهوه ای و سفید و یک نقطه سیاه مشخص در نوک هر بال است. بال‌ها و بدنه‌ی عقب سفید، با فلس‌های حاشیه‌ای بلند از حاشیه بالهای عقبی بیرون می‌آیند.
شناسایی لارو
مرحله لاروی فقط در برگ مرکبات و سایر گیاهان نزدیک به هم یافت می شود. در حین تغذیه و رشد، لارو یک دنباله ی frass (مدفوع) را که به صورت یک خط تیره نازک مشاهده می شود، در داخل تونل مارپیچ پر پیچ و خم درست در زیر سطح برگ بر جای می گذارد. این ویژگی بصری برای کمک به شناسایی این آفت استفاده می شود.
شناسایی شفیره
لارو مینوز در آخرین مرحله خود از تونل خارج شده و به سمت لبه برگ حرکت می کند. برگ را به دور خود می‌چرخاند و برای ورود به دوران بلوغ، شفیره می‌شود. شفیره مینوز در یک پیله ابریشمی پوشیده شده با ساختارهای توپی شکل متمایل به سفید و کریستالی پیچیده شده است. شفیره های این آفت معمولا در شکاف های پوست پنهان شده و می توانند در هر نقطه از درخت قرار گیرند.
چرخه زندگی مینوز مرکبات
مینوز مرکبات دارای چهار مرحله زندگی است: تخم، لارو، شفیره و پروانه بالغ. پروانه های بالغ به گیاهان آسیب نمی رسانند و تنها ۱ تا ۲ هفته عمر می کنند. این پروانه ها در صبح و عصر بیشترین فعالیت را دارند و روز را در حال استراحت در سطح زیرین برگ ها می گذرانند، اما به ندرت دیده می شوند.
جفت گیری و تخم گذاری
پس از بیرون آمدن از شفیره، پروانه ماده یک فرمون جنسی ساطع می کند که نرها را جذب می کند. پس از جفت گیری، ماده تک تخم ها را در قسمت زیرین برگ های میزبان می گذارد. بر روی درخت، برگچه‌هایی که به تازگی رشد کرده‌اند، به ویژه در امتداد رگبرگ میانی، مکان‌های ترجیحی برای تخم‌گذاری (تخم ریزی) هستند.
مرحله لاروی
لاروها حدود ۱ هفته پس از تخم گذاری از تخم خارج می شوند. لاروهای تازه ظاهر شده بلافاصله شروع به تغذیه در برگ می کنند. با رشد لارو، مسیر مارپیچ تونل های آن بیشتر قابل رویت می شود. لاروها در طی یک دوره ۲ تا ۳ هفته ای ۴ بار پوست اندازی می کنند.
مرحله شفیره و بلوغ
لارو به صورت پیش شفیره از تونل خارج می شود و لبه برگ را می چرخاند و باعث پیچ خوردن برگ می شود. در داخل آن لبه پیچ خورده برگ، مینوز تبدیل به شفیره می شود. مرحله شفیرگی از ۱ تا ۳ هفته طول می کشد. پس از این مدت، حشره بعنوان پروانه بالغ از شفیره خارج شده و با پس از جفت گیری با تخم گذاری روی برگ های جوان، چرخه را مجددا آغاز می کند.
کل چرخه زندگی مینوز مرکبات ۳ تا ۷ هفته طول می کشد. پروانه مینوز در دماهای بین ۲۱ تا ۳۰ درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی بیش از ۶۰ درصد بهتر تکثیر و توسعه می یابد.
خسارت مینوز مرکبات
آسیب ناشی از لاروهای مینوز در درجه اول بر ظاهر و زیبایی گیاه تاثیرگذار است، اما می تواند پیامد های خطرناکی برای سلامت کلی درختان مرکبات نیز داشته باشد. فعالیت تغذیه لارو منجر به انحراف، پیچ خوردگی و انحراف برگ ها می شود. عموما درختان بالغ می توانند آسیب های ناشی از حمله مینوز مرکبات را تحمل کنند اما درختان جوان یا تحت تنش ممکن است به شدت آسیب ببینند.
گیاهان میزبان
مینوز مرکبات عمدتاً درختان مرکبات از جمله انواع معمولی مانند پرتقال، لیمو، لیموترش و گریپ فروت را هدف قرار می دهند. علاوه بر مرکبات، کدو سبز، گوجه فرنگی، نخود، لوبیا، گل سرخ، بگونیا، کوکب، ایمپاتیانس، زنبق، گل همیشه بهار، گل اطلسی و گیلاس نیز از میزبانان مینوز مرکبات به حساب می آیند.
پراکندگی جغرافیایی
آفت مینوز مرکبات بومی آسیا است. در دهه ۱۹۴۰، برای اولین بار در استرالیا به عنوان یک آفت مورد توجه قرار گرفت و در دهه ۱۹۷۰ در سایر مناطق عمده کشت مرکبات در جهان ظاهر شد. در سال ۱۹۹۳ به فلوریدا رسید و راه خود را به سمت غرب آغاز کرد و در اواسط دهه ۱۹۹۰ به شمال مکزیک و در نهایت به کالیفرنیا حمله کرد.
مدیریت و کنترل
کنترل موثر برگ‌سازان مرکبات شامل ترکیبی از اقدامات مدیریتی، کنترل بیولوژیکی و در صورت لزوم کاربرد هدفمند آفت‌کش‌ها است. اجرای بهداشت خوب باغات، ترویج حشرات مفیدی که از مینوز تغذیه می کنند و استفاده از تله های فرمونی از جمله راهکارهای مدیریت یکپارچه آفات است که برای به حداقل رساندن خسارت این آفات به کار گرفته می شود.
نظارت منظم و مداخله زودهنگام در جلوگیری از طغیان جمعیت مینوز مرکبات و حفظ سلامت کلی باغات، کلیدی است. رویکردهای پایدار و سازگار با محیط زیست اغلب برای به حداقل رساندن استفاده از آفت‌کش‌های شیمیایی و ارتقای سلامت بلندمدت اکوسیستم‌های مرکبات مورد استفاده قرار می‌گیرند.
بهترین سم برای مینوز مرکبات
حشره‌کش هایی که حاوی حشره‌کش‌های طبیعی آزادیراکتین (azadirachtin) یا اسپینوساد (spinosad) هستند، تا حدی در برابر لاروها، کارایی دارند و برای دشمنان طبیعی بی‌خطر هستند. با این حال در محیط زیاد بادوام نبوده و این حشره‌کش‌ها ممکن است نیاز به استفاده مجدد هر ۷ تا ۱۴ روز داشته باشند.
بهترین سموم شیمیایی برای مینوز
ایمیداکلوپرید (Imidacloprid ) که یک حشره کش سیستمیک است از دیگر سموم شیمیایی است که با دوره مصرف یک تا سه ماهه می تواند این آفت را کنترل کنید. ایمیداکلوپرید بر روی خاک اعمال شده و حدود یک تا دو هفته زمان نیاز دارد تا از طریق ریشه به برگ ها منتقل شود. زنبورهای عسل به این سم حساس هستند و از یک ماه قبل از شکوفایی گل ها و همچنین هنگام گلدهی نباید از این سم استفاده کرد.
تیامتوکسام (THIAMETHOXAM) با مقدار توصیه مصرف ۲۳۰ تا ۳۲۵ میلی لیتر در هکتار، از دیگر حشره کش های شیمیایی مناسب برای کنترل آفت مینوز در مرکبات و سایر میزبانان است. این سم نیز برای زنبورهای عسل خطرناک است. بنابراین هنگام گلدهی و حتی یک ماه قبل از به گل رفتن درختان از مصرف این سم باید خودداری شود.
حشره کش غیر سیستمیک آبامکتین یکی از سموم پرکاربرد برای مبارزه با مینوز است. ۷۵ تا ۱۳۰ میلی لیتر در هکتار، مقدار توصیه شده برای کنترل مینوز است. استفاده مکرر از حشره کش هایی مانند مالاتیون، کارباریل و پیرتروئیدها توصیه نمی شود زیرا حشرات مفید را از بین برده و می توانند منجر به تجمع مگس های سفید، حشرات فلس دار و سایر آفات مرکبات شوند.
منابع:
University of California Agriculture and Natural Resources | Citrus Leafminer
University of Florida | Citrus Leafminer
University of Arizona | Citrus Leafminer (Phyllocnistis citrella)
University of Georgia | How to control Citrus Leafminers
