خرمای مجول

خرمای مجول

خرمای مجول با نام علمی Phoenix Dactylifera درختی گرمسیری و تک لپه ای از خانواده Arecaceae و راسته ی خرماسانان Arecales است. نخل خرمای مجول که بازار بین المللی و صادراتی بسیار خوبی در سراسر جهان دارد در کشورها و زبان های مختلف با نام های زیر نیز شناخته می شود: کشت بافت مجول

• انگلیسی: Medjool، Medjoul، Majhool، Majhūl date
• عربی: مجهول، المجهول، مجدول، تمر المجهول
• فرانسوی: Medjoul, Mejhoul

.

وجه تمایز خرمای مجول

مهمترین تفاوت این نخل خرما با سایر ارقام نخل در میوه ی آن است. خرمای مجول بزرگترین سایز میوه در بین  رقم های مختلف نخل ها را دارا است که تا طول ۷ سانتی متر نیز گزارش شده است. نکته مهم در مورد این رقم نخل خرما در این است که اندازه میوه های مجول همیشه یکسان نبوده و در درختان مختلف تا اندازه معنی داری متفاوت است به همین دلیل در بازار میوه های مجول را به مجول جامبو و مجول سوپر جامبو تقسیم بندی می کنند.

اما حقیقت این است که از نظر ژنتیکی فقط یک نوع مجول شناخته شده است و تفاوت اندازه میوه ها، به توان درخت، مدیریت نخلستان، کود دهی و تغذیه گیاهی، جنس و ساختمان خاک، آب و هوا و البته میزان و کیفیت آبیاری بستگی دارد. شیرینی مطلوب میوه مجول نیز از دیگر دلایل بازار پسندی و اقبال زیاد به این میوه گرمسیری نسبت به سایر ارقام خرما است.

.

تاریخچه خرمای مجول

خاستگاه اصلی نخل مجول کشور مراکش (مغرب Morocco) است. این رقم از نخل خرما از هزاران سال پیش در شمال آفریقا وجود داشته و به دلیل اندازه بزرگ میوه های آن و بازار پسند بودن، چند سالی است که تب کشت و کار و خرید و فروش آن در ایران و جهان بالا گرفته است.

.

پراکنش جغرافیایی

علاوه بر کشور مراکش که خاستگاه اصلی مجول است. کشورهای مصر، الجزایر، عربستان، اسرائیل، ایران، عراق، امارات، اردن، آفریقای جنوبی و فلسطین نیز نتایج موفقیت آمیزی از احداث و بهره برداری نخلستان های صنعتی برای تولید و پرورش مجول داشته اند.

تولید خرمای مجول (نهال خرمای مجول)

مجول کشت بافت یعنی نهال هایی که با استفاده از کشت بافت گیاهی تولید شده اند در حال حاضر عمده ترین نهاده تامین درخت مجول در دنیا است. خلوص ژنتیکی بالا، عاری بودن از آلودگی و بیماری ، ساختمان ریشه ای قدرتمند، درصد بالای گیرایی (بالاتر از ۹۵ درصد) از مهمترین دلایل روی آوردن نخل داران در دنیا برای خرید و کاشت مجول کشت بافتی است.

.

روش های تولید نخل خرما علاوه بر کشت بافت با استفاده از پاجوش نیز امکان پذیر است. پاجوش مجول که به صورت سنتی از درخت مادری جدا می شود نیز یکی دیگر از راه های تامین نهال مورد نیاز برای نخلستان ها است. تعداد محدود پاجوش های قابل کاشت، عدم وجود ریشه، ریسک بالای گیرایی (۵۰ درصد) و آلودگی به بیماری های درخت مادری و نخلستان ها از عوامل محدود کننده استفاده از پاجوش مجول برای کاشت است.

.

خرمای مجول در ایران

همان طور که پیشتر گفته شد، مجول بومی ایران نیست و چند سالی است که کاشت این نخل در ایران گسترش پیدا کرده است. در سال های اخیر تقاضا برای خرمای مجول از سوی نخلداران به حدی بالا بوده است که علاوه بر تولید داخل، نهال های کشت بافت مجول بطور عمده نیز وارد کشور شده است. از عمر کاشت و پرورش این خرمای محبوب در ایران سال های زیادی نمی گذرد و هنوز بطور دقیق مشخص نیست خرمای مجول با کدام مناطق ایران سازگار است.

گزارش های منتشر شده تاکنون از سوی مراکز تحقیقات وزارت کشاورزی حاکی از سازگاری نخل مجول در شهرهای داراب و جهرم استان فارس است. در مورد سایر استان ها و شهرستان ها نیز تحقیقات هنوز ادامه دارد. اما علی رغم کامل نبودن گزارش ها، اکنون خرمای مجول تقریبا در همه ی استان های خرماخیز کشور مانند کرمان، فارس، هرمزگان، خوزستان، سیستان و بلوچستان، بوشهر، کرمانشاه، خراسان جنوبی و … کاشته شده است و باید برای چند سال آینده منظر بوده تا نتیجه قطعی سازگاری آن مشخص شود.

.

ریسک کاشت

علی رغم عدم وجود گزارش قطعی از سازگاری مجول در استان های مختلف و حتی وجود گزارش های متعددی از ریزش زیاد و تغییر رنگ و طعم میوه در مناطق مختلف، کشاورزان و نخلداران به دلیل گرم بودن بازار صادراتی میوه آن، اصرار زیادی به کاشت مجول دارند. اما کشاورزانی که به هر قیمتی قصد کاشت این واریته از خرما را دارند باید این ریسک را بپذیرند که پس از گذشت سال  ها رسیدگی به نخلستان و صرف هزینه ی زیاد نگهداری، ممکن است با ریزش زیاد، عدم باردهی کافی و میوه های که چندان تصورش را نمی کردند مواجه شوند.

.

قیمت و فروش خرمای مجول

در بازار های بین المللی بطور میانگین هر کیلو خرمای مجول حدود ۲۵ دلار معامله می شود که البته سایز و سورتینگ مجول و نوع و کیفیت بسته بندی نیز در آن دخیل است. در بازار کشورهای خاورمیانه این قیمت کمی پایین تر بوده و از بازه ی ۱۳ تا ۲۳ دلار متغیر است. نکته حائز اهمیت این است که فروش Medjool ایران در بازارهای بین المللی به سادگی خرماهایی مثل پیارم و مضافتی نیست. خرمای پیارم و مضافتی عمدتا فقط در ایران تولید می شود و در بازارهای جهانی نیز با نام ایران شناخته می شوند. اما این داستان برای مجول متفاوت است، مجول تولید کنندگانی زیادی در سراسر دنیا دارد و رقابت در فروش این نوع خرما کاملا مشهود است.

شرایط و بسته بندی خرمای مجول

همان طور که پیش تر ذکر شد، این خرما توسط کشورهای مختلفی تولید می شود. رقابت در کسب سهم بازار این نوع خاص از خرما به چند عامل مهم بستگی دارد که برخی از مهمترین آن ها عبارتند از:

• سایز و اندازه: هر چه سایز خرما بزرگتر باشد، بازار پسندتر و دارای قیمت بالاتری است.
• نسبت گوشت به هسته: عامل مهم بعدی نسبت گوشت به هسته خرما است. هر چه نسبت حجم هسته نسبت به گوشت خرما کمتر باشد، دارای قیمت بالاتری است.
• رنگ: سیاه تا قهوه ای رنگ های ایده آلای برای خرمای مجول است. رنگ هایی روشن تر از قهوه ای یا متمایل به زرد بازار پسندی چندانی ندارد.

فیلم برداشت خرمای مجول در نخلستان

برداشت درخت خرمای مجول

در ویدیو زیر مشاهده می کنید درخت مجول در حال آماده سازی برای انتقال است . ابتدا درخت از زمین جدا شده، سپس از مکان هرس شده و تنه ی آن را تمیز می کنند (Trimming) و به مکان جدید منتقل می کنند.

 

.

 

.

.

پیشنهاد مطالعه:

href=”http://www.fao.org/3/t0681e/t0681e03.htm”>مقاله سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) FAO در مورد صنعت نخل خرما