روغن آرگان

روغن آرگان

روغن آرگان که ارقان هم نامیده می شود از هسته میوه درخت آرگان (ارقان – Argan) به دست می آید.  درخت آرگان با نام علمی Argania Spinosa از گیاهان بومی کشور مراکش است . در کشور مراکش این روغن همراه با نان در وعده صبحانه و همچنین بصورت پودر بر روی پاستا و کوسکوس (بلغور عربی) مصرف می شود. مصارف آرایشی و زیبایی یکی دیگر از مصارف مهم این روغن از گذشته تا کنون بوده است.

 

استخراج

میوه آرگان کوچک و به شکل بیضی یا دوکی شکل است و پوسته ضخیمی، گوشته آن را احاطه کرده است. گوشته و مغز آرگان توسط پوسته سختی احاطه شده که می تواند تا ۲۵ درصد از وزن تر میوه را نیز تشکیل دهد. هسته آرگان دارای یک تا سه مغز غنی از روغن است که تا حدود ۵۰ درصد این مغزها حاوی روغن است.

روش استخراج، کلیدی ترین فرآیند تولید روغن آرگان است. به منظور استخراج مغز دانه ها، میوه ها ابتدا در فضای باز خشک شده و سپس گوشته آنها جدا می شود. برخی از تولید کنندگان به روش های مکانیکی گوشته را از هسته بدون اینکه نیاز به خشک کردن آن باشد جدا می کنند و گوشته های به دست آمده را بعنوان خوراک دام استفاده می کنند.

یک روش سنتی جدا کردن هسته از گوشته در مراکش به این صورت است که اجازه می دهند بزها آزادانه از درختان آرگان بالا رفته و از میوه ها تغذیه کنند، معده بزها، گوشته و پوسته را هضم کرده و دانه را دفع می کند، سپس کشاورزان از دانه های دفع شده بزها، روغن استخراج می کنند. اما امروزه اغلب پوسته ها بوسیله دست و با استفاده از نیروی انسانی از هسته جدا می شود.

 

مرحله بعدی شکستن و ترک دادن دانه آرگان برای به دست آوردن مغز آن است. جدا کردن مغز از داخل دانه ها کار بسیار سخت و زمان بری است و معمولا توسط زن های کولی در مراکش انجام می شود، روش های مکانیکی ابداعی برای استخراج مغزها چندان موفق نبود، بنابراین استفاده از نیروی انسانی هنوز کارآمدترین روش برای جداسازی مغز از دانه است.

کارگران با ظرافت دانه ها را بو داده (تفت می دهند). بعد از سرد شدن دانه ها، کارگران آن ها را خرد کرده و له می کنند، سپس پودر خالص قهوه ای رنگ آرگان را که الک و فیلتر نشده است را درون ظروف استخراج روغن می ریزند. باقی مانده دانه های آرگان( ضایعات تولید) که سرشار از پروتئین است، فشرده شده و به عنوان خوراک دام مورد استفاده قرار می گیرد.

 

 

 روغن آرایشی آرگان هم به روش مشابه تولید می شود اما با این تفاوت که برای جلوگیری از ایجاد بو و عطر بیش از حد، از تفت دادن مغز دانه جلوگیری می شود. این روغن پس از جوشیدن، حدود  ۱۵ روز استراحت می کند تا مواد جامع معلق در کف آن ته نشین شود. بسته به هدف مصرف و خلوص لازم، روغن آرگان حاصله فیلتر می شود. اما روغن آرگان خالص معمولا دارای رسوب است.

ترکیبات

روغن آرگان دارای اسید های چربی مهمی به شرح ذیل است:

• اسید اولئیک   ۴۲/۸ %
• اسید لینولئیک     ۳۶/۸ %
• اسید پالمیتیک ۱۲%
• اسید استئاریک  ۶%
• اسید لینولنیک  ۰/۵ %

چگالی نسبی این روغن در دمای ۲۰ درجه سانتی گراد (۶۰ درجه فارنهایت) بین ۰/۹۰۶ تا ۰/۹۱۹ می باشد. روغن آرگان همچنین حاوی ویتامین E، فنول ها (Phenol)، کاروتن (Carotenes) و هشتاد درصد اسید چرب غیر اشباع می باشد. فنول ها طبیعی نیز شامل کافئیک اسید (Caffeic Acid)، وانیلیک اسید (Vanilic Acid)، تیروسول (Tyrosol)، اولئوروپین (oleuropein) ، کاتکول (Catechol) ، رزورسینول (Resorcinol)، کتیچین (Catechin) و اپی کتیچین (Epicatechin) می باشند.

بسته به روش استخراج، روغن Argan می تواند حتی نسبت به روغن زیتون در برابر اکسیداسیون مقاوم تر باشد.

روغن آرگان خوراکی

مردم بومی کشورهای عربی شمال آفریقا، از روغن آرگان ماده قهوه ای رنگ و ضخیم شبیه به کره بادام زمینی تولید می کنند که املو (Amlu) نام دارد و همراه با نان مصرف می شود، برای تولید این ماده، روغن آرگان و بادام را بو داده و خرد می کنند سپس با عسل مخلوط کرده ، همچنین این نوع روغن برای مصرف در سالاد نیز استفاده می شود.

 

 

روغن آرگان آرایشی و بهداشتی

افزایش روز افزون تقاضا برای این روغن گیاهی در محصولات آرایشی و بهداشتی سبب شد تا تقلب در این روغن نیز تا حد زیادی افزایش پیدا کند، بطوری که طبق گزارش دولت مراکش بسیاری از تولید کنندگان از روغن آفتابگردان برای رقیق کردن آرگان استفاده می کنند.

همان طور که گفته شد این روغن مصارف بسیار زیادی در صنعت آرایشی و بهداشتی دارند که بطور خلاصه به  مهمترین آنها اشاره می کنیم:

• حالت دهنده و نرم کننده مو : به دلیل دارا بوده مقادیر زیاد ویتامین E و اسیدهای چرب، این روغن برای حالت دهندگی و نرم کنندگی مو بسیار مفید و پر کاربرد است.
• تقویت ریشه مو و جلوگیری از ریزش: ترکیب این روغن سبب جلوگیری از موخوره و تقویت موهای نازک می شود.

 

• بهبود ضایعات پوستی: این روغن جهت بهبود جای زخم ها، سوختگی و ترک های پوستی مانند ترک های ناشی از بارداری کاربرد زیاد و نتیجه بسیار مطلوبی دارد.
• مرطوب کننده و آب رسان: اگر قبل از مصرف پوست را آب ولرم مرطوب کنید، بیشترین بازدهی را خواهد داشت. همچنین از این روغن برای مرطوب کردن لب ها و جلوگیری از خشکی آن ها استفاده می شود.
• ضد چروک پوست: این روغن به دلیل داشتن آنتی اکسیدان های زیاد، گزینه مناسبی برای مبارزه با چروک پوست صورت و پیری است.