بهترین کودهای منیزیم
The Best Magnesium Fertilizers
معرفی و روش استفاده بهترین کودهای منیزیم
منیزیم (Mg) یکی از عناصر ضروری برای رشد و توسعه گیاهان است و در گروه عناصر پرمصرف ثانویه قرار می‌گیرد (در کنار کلسیم و گوگرد). برخلاف عناصر پرمصرف اصلی مانند نیتروژن و فسفر که اغلب در بافت های سلولی به صورت ساختاری دخیل اند، منیزیم عمدتاً در فرایندهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی فعال است. بهترین کودهای منیزیم
مهم‌ترین نقش های منیزیم در گیاه عبارت‌اند از:
- ترکیب کلروفیل: منیزیم در مرکز مولکول کلروفیل قرار دارد و برای انجام فتوسنتز ضروری است.
- فعال‌سازی آنزیم ها: بیش از ۳۰۰ آنزیم به منیزیم برای فعالیت خود نیاز دارند، از جمله آنزیم هایی که در فتوسنتز، تنفس و متابولیسم نیتروژن نقش دارند.
- انتقال فسفات ها: در واکنش های مرتبط با ATP (مولکول انرژی)، منیزیم به عنوان کوفاکتور عمل می‌کند.
- تحرک در گیاه: منیزیم به راحتی در گیاهان حرکت می کند و از برگ های پیر به برگ های جوان منتقل می شود.
فرم‌های قابل جذب منیزیم
گیاهان، منیزیم را به صورت یون Mg²⁺ از محلول خاک جذب می کنند. این یون در خاک از منابع مختلف تأمین می شود که مهم ترین آن ها عبارتند از:
مواد معدنی خاک (مانند دولومیت و سرپانتین)
مواد آلی تجزیه شده
کودهای منیزیمی
عواملی مانند اسیدیته (pH)، شوری خاک، وجود یون های رقابتی مثل پتاسیم، کلسیم و آمونیوم می توانند دسترسی گیاه به منیزیم را محدود کنند.
انواع کودهای منیزیم
در انتخاب نوع کود منیزیمی باید به عوامل متعددی مانند pH خاک، نوع محصول، مرحله رشد گیاه، روش مصرف (خاکی یا محلول پاشی)، شرایط اقلیمی و منابع دیگر عناصر در خاک توجه شود. کودهای منیزیم به اشکال مختلفی مانند پودری، گرانوله، مایع و محلول پاشی، قابل کاربرد در آبیاری تولید و عرضه می شوند.
سولفات منیزیم (MgSO₄.7H₂O)
سولفات منیزیم کود محلول در آب، بسیار رایج برای خاک و محلول پاشی است. این کود علاوه بر منیزیم، حاوی گوگرد نیز بوده و برای همه گیاهان قابل استفاده است.
- زمان مصرف: از اوایل فصل رشد تا مرحله گلدهی و تشکیل میوه. مصرف در بهار و تابستان بیشترین تاثیر را دارد.
- شرایط مصرف: قابل حل در آب؛ مناسب برای خاک هایی که دارای کمبود منیزیم و گوگرد هستند. این کود را می توان در سیستم های آبیاری یا محلول پاشی استفاده کرد.
- توصیه ویژه: سولفات منیزیم برای خاک های شنی، سبک یا اسیدی که به شست و شوی سریع عناصر حساس اند، ایده آل است.
نیترات منیزیم [Mg(NO₃)₂]
این کود منبع سریع الجذب منیزیم و نیتروژن نیتراتی است. نیترات منیزیم در خاک های اسیدی عملکرد خوبی داشته و مناسب محلول پاشی است.
- زمان مصرف: مراحل رشد رویشی و زمانی که گیاه نیاز فوری به منیزیم و نیتروژن نیتراتی دارد.
- شرایط مصرف: محلول پاشی بسیار مؤثر است؛ در دمای بالا و در گلخانه ها عملکرد خوبی دارد.
- توصیه ویژه: مناسب برای خاک های اسیدی و محصولات گلخانه ای است. در مواردی که رشد سبزینه دچار کندی شده است نیز مفید است.
اکسید منیزیم (MgO)
منبع آهسته رهش منیزیم است که در خاک های اسیدی به تدریج حل می شود. این کود مناسب برای کاربردهای بلند مدت در خاک است.
- زمان مصرف: پیش از کاشت یا در فصل خواب گیاهان چندساله (پاییز و زمستان)، چون آزادسازی منیزیم تدریجی است.
- شرایط مصرف: فقط به صورت خاکی و چالکود قابل استفاده است. در خاک های اسیدی بهتر عمل می کند.
- توصیه ویژه: برای کوددهی پایه در باغات دائمی مثل مرکبات، پسته و گردو بسیار مناسب است.
دولومیت (CaMg(CO₃)₂)
سنگ آهکی است که می تواند هم منیزیم و هم کلسیم را تأمین کند. دولومیت برای اصلاح اسیدیته خاک های اسیدی و تأمین عناصر کلسیم و منیزیم استفاده می شود.
- زمان مصرف: در زمستان یا اوایل بهار، حداقل ۲–۳ ماه قبل از کاشت یا آغاز فصل رشد باید مصرف شود.
- شرایط مصرف: برای اصلاح خاک های اسیدی که هم کمبود کلسیم دارند و هم منیزیم بسیار توصیه می شود. این کود به فرم پودر سنگی است و به آرامی اثر می‌گذارد.
- توصیه ویژه: برای مزارعی که نیاز به آهک پاشی دارند؛ نباید با کودهای فسفر بالا، هم زمان مصرف شود.
کلرید منیزیم (MgCl₂)
این کود حلالیت بالایی دارد، اما مصرف زیاد آن می تواند باعث شوری شود. توصیه می شود این ترکیب در خاک های سبک و کم نمک استفاده شود.
- زمان مصرف: مواقعی که نیاز فوری به منیزیم است، معمولاً در اوایل فصل رشد یا بلافاصله بعد از بروز علائم کمبود باید مصرف شود.
- شرایط مصرف: محلول در آب، اما به دلیل وجود کلر، در خاک های شور یا مناطق خشک استفاده نشود.
- توصیه ویژه: برای خاک های سبک و کم نمک یا در قالب محلول پاشی ملایم استفاده شود.
کلات‌های منیزیم (مانند EDTA-Mg)
کودهای کلات منیزیم از بهترین کودهای منیزیم است. این کود برای خاک های قلیایی یا آهکی، مخصوصاً زمانی که منیزیم در خاک وجود دارد ولی قابل جذب نیست، بسیار مناسب است.
- زمان مصرف: در طول فصل رشد، به ویژه در خاک های قلیایی یا آهکی که منیزیم غیرقابل جذب است.
- شرایط مصرف: محلول پاشی به برگ‌ها یا تزریق در سیستم های آبیاری تحت فشار.
- توصیه ویژه: برای محصولات حساس و گران قیمت، به ویژه گلخانه ای ها و درختان میوه، توصیه می‌شود.
محصولات حساس به کمبود منیزیم
برخی گیاهان مانند محصولات زیر نسبت به کمبود منیزیم حساس تر هستند:
- صیفی جات: گوجه فرنگی، فلفل، خیار.
- درختان میوه: سیب، مرکبات، انگور، گردو.
- محصولات زراعی: سیب زمینی، ذرت، نیشکر، چغندر قند.
- گیاهان زینتی: گل رز، بنفشه آفریقایی، ژربرا.
علائم کمبود منیزیم در گیاهان
علائم کمبود منیزیم اغلب در برگ های پیر شروع می شود، چون منیزیم یک عنصر متحرک است. از جمله علائم کمبود:
- زردی بین رگبرگی (کلروز بین برگی) در برگ های مسن.
- حاشیه‌های قهوه ای یا سوخته.
- برگ های کوچک، نازک و شکننده.
- افت رشد عمومی و کاهش عملکرد.
- در برخی موارد لکه های بنفش یا قرمز به دلیل تجمع آنتوسیانین.
نکات مهم در استفاده از کودهای منیزیم
- زمان مصرف: بسته به نوع کود، مصرف در مراحل رشد فعال (مانند رشد رویشی و گلدهی) توصیه می شود.
- همزمانی با دیگر عناصر: مصرف زیاد پتاسیم یا کلسیم می تواند جذب منیزیم را کاهش دهد. بهتر است تعادل عناصر حفظ شود.
- محلول پاشی یا آبیاری: در خاک های آهکی و قلیایی محلول پاشی با نیترات منیزیم یا کلات منیزیم مؤثرتر از مصرف خاکی است.
- تست خاک و بافت گیاهی: برای تعیین نیاز واقعی به منیزیم، انجام آزمون خاک یا برگ توصیه می شود.
کود منیزیم نقش کلیدی در بهینه سازی فتوسنتز، متابولیسم و رشد گیاهان دارد. انتخاب نوع مناسب کود منیزیم باید بر اساس نوع خاک، شرایط محیطی، نوع محصول و روش کاربردی صورت گیرد. شناخت دقیق علائم کمبود و درک تفاوت میان کودهای مختلف منیزیمی به کشاورزان کمک می کند تا با کمترین هزینه، بهترین عملکرد را از مزارع و باغ های خود داشته باشند.
