ارقام مختلف خرما در ایران
پراکندگی جغرافیایی نخل خرما در ایران
کشور ایران همراه با عراق به عنوان خاستگاه اصلی نخل خرما در جهان شناخته می شود. از هزاران سال پیش بشر به ارزش این درخت گرمسیری پی برد و میوه های آن را با خود به کشورها و شهرهای دیگر منتقل می کرد. هسته های خرمایی که در مناطق جدید کاشته شده به دلیل تغییرات محیطی و جهش های ژنتیکی به تدریج سازگار با همان مناطق تکامل یافت. این تکامل هایی که در هر منطقه برای درختان خرما به وقوع می پیوست، سبب ایجاد و تفرق ارقام جدیدی می شد.
.
استان های خرما خیز ایران
علاوه بر نوار جنوبی کشور، بخشهایی از مناطق مرکزی ایران نیز مستعد کاشت درخت نخل خرما است. در مجموع حدود ۱۴ استان در ایران به طور رسمی و تجاری نسبت به کاشت خرما و احداث نخلستان اقدام کرده اند. این استان ها عبارتند از :
- خوزستان
- بوشهر
- هرمزگان
- فارس
- کرمان
- کرمانشاه
- ایلام
- یزد
- اصفهان
- سمنان
- خراسان جنوبی
- سیستان و بلوچستان
- چهارمحال و بختیاری
- کهگیلویه و بویراحمد
در این مقاله تنها به بررسی ۶ استان های مهم خرما خیز که سهم تولید خرمای بالایی در کشور را دارند می پردازیم.
توجه: ارقام خرمای ذکر شد در این مناطق به طور استانی ذکر شده است. ارقام سازگار هر شهرستان با یک شهرستان دیگر در همان استان متفاوت است. قبل از انجام هر خرید و صرف هزینه ای ابتدا با افراد متخصص مشورت کنید.
.
خرما در استان خوزستان
پراکندگی جغرافیایی
خوزستان خصوصا مناطق هم مرز با بصره عراق بطور تاریخی خاستگاه اصلی درخت نخل خرما در جهان معرفی شده است. شهرهای اهواز، آبادان، خرمشهر، شادگان، بهبهان، ماهشهر و هویزه را می توان به عنوان شهرستان های شاخص خرما خیز استان خوزستان نام برد. شهر های دیگری مانند دزفول، شوش، شوشتر و سایر مناطق شمالی استان خوزستان به صورت پراکنده دارای نخلستان هستند اما عمده تولید و جمعیت نخلستان های استان خوزستان در جنوب آن متمرکز شده است.
ارقام خرما سازگار در استان خوزستان
سازگاری ارقام مختلف خرما در هر شهری متفاوت است و ممکن است دو شهر در یک استان، ارقام سازگار متفاوتی داشته باشند. اما به طور کلی ارقام تجاری مناسب و سازگار خرما در استان خوزستان عبارتند از: استعمران، برحی، مجول، بریم؛ ام الدهن، زاهدی، کبکاب، خضراوی، گنتار و خنیزی.
.
خرما در استان بوشهر
پراکندگی جغرافیایی
تقریبا تمام مناطق استان بوشهر شرایط مساعدی برای کاشت و پرورش نخل خرما دارد. از مناطق مرطوب ساحلی مانند عسلویه تا مناطق دور تر از دریا با رطوبت کمتر مانند جم و انارستان، همگی شرایط مساعدی برای ایجاد نخلستان دارند.
ارقام خرما سازگار در استان بوشهر
ارقام تجاری سازگار در استان بوشهر عبارتند از: کبکاب، برحی، مجول، حاج باقری، خاصویی، زاهدی، خنیزی، مضافتی، خلاص، خدری و پیارم. حتما به این نکته توجه کنید که هر شهرستانی مناسب کاشت این ارقام نیست. بهتر از قبل از اقدام به کاشت با افراد متخصص مشورت کنید.
.
خرما در استان هرمزگان
پراکنش جغرافیایی
هرمزگان نیز مانند بوشهر از استان هایی است که تقریبا همه شهر های آن آب و هوای سازگار با خرما را دارند. مناطق جنوبی مانند بندرعباس، میناب و رودان که نزدیکتر به دریا هستند، رطوبت بالایی دارند. شهرستان حاجی آباد در قسمت شمالی استان هرمزگان نیز با وجود رطوبت نسبی کمتر در مقایسه با شهرهای جنوبی، دارای نخلستان های وسیع و پرشمار و از قطب های تولید خرما در کشور است.
ارقام خرما سازگار در استان هرمزگان
ارقام نخل خرما تجاری سازگار در استان هرمزگان عبارتند از: پیارم، خاصویی، زاهدی، مجول، برحی، مضافتی، خنیزی، مرداسنگ، شاهانی، گنتار، کلوته و هلیله. شهرستان حاجی آباد در شمال هرمزگان مرکز و قطب تولید خرمای پیارم است.
.
خرما در استان کرمان و جنوب کرمان
پراکنش جغرافیایی
کرمان از بزرگترین تولیدکنندگان خرما در ایران است. کیفیت خرمای تولید شده این استان در برخی ارقام بسیار بالا بوده به طوری که خرمای مضافتی کرمان همواره بیشترین سهم از صادرات این میوه گرمسیری را به خود اختصاص داده است. استان کرمان به لحاظ تقسیمات کشاورزی به دو بخش کرمان و جنوب کرمان تقسیم می شود. بخش خرما خیز کرمان شامل شهرستان های کرمان، بم، نرماشیر، رفسنجان، شهداد، بافت، انارستان و ریگان می شود. مناطق خرما خیز جنوب کرمان که حجم بالای خرمای این استان را تولید می کنند شامل جیرفت، کهنوج، ارزوئیه، قلعه گنج، منوجان، رودبار جنوب، عنبرآباد و فاریاب می شود.
ارقام خرما سازگار در استان کرمان
استان پهناور کرمان دارای آب و هوای متنوعی است و لازم است قبل از کاشت هر محصول کشاورزی از جمله نخل خرما از مشورت متخصصین استفاده کرد تا سازگارترین رقم انتخاب شود. واریته های تجاری نخل خرما کشت شده در استان کرمان عبارتند از: مضافتی، پیارم، مجول، کلوته، شکری، مرداسنگ، المهتری و هلیله ای.
.
خرما در استان سیستان و بلوچستان
پراکنش جغرافیایی
سیستان و بلوچستان همواره در رده های بالای حجم تولید خرما در ایران بوده است. طبق برخی آمار و ارقام، این استان حتی مقام اول سطح زیر کشت خرما در ایران را در اختیار دارد. بلوچستان بخش خرما خیز اصلی این استان به حساب می آید. شهر های سراوان، ایرانشهر، میرجاوه، فنوج، نیک شهر، بمپور، چابهار و دشتیاری از شهرستان های شاخص تولید کننده خرما در استان وسیع سیستان و بلوچستان هستند.
ارقام خرما سازگار در استان سیستان و بلوچستان
علاوه بر ارقام تجاری معمول، این استان دارای ارقام خرما بومی منحصر به فردی مانند پیمازو و رنگ نو نیز می باشد. علاوه بر دو واریته بومی ذکر شده واریته های زاهدی، پیارم، ربی، مضافتی، نگال، آشوبه، مایکلی و هلیله از جمله ارقام خرمای رایج در استان سیستان و بلوچستان است.
.
خرما در استان فارس
پراکنش جغرافیایی
بخش های جنوبی، جنوب شرقی و جنوب غربی استان فارس که هم جوار استان های بوشهر و هرمزگان است، مناطق خرما خیز این استان محسوب می شود. شهرستان های لامرد، مهر، گراش، خنج، لار، لارستان، قیر و کارزین، فراشبند، جهرم، داراب، نی ریز و زرین دشت از جمله شهرهای خرما خیز استان فارس می باشند.
ارقام خرما سازگار در استان فارس
علی رغم وسعت نه چندان زیاد مناطق خرما خیز استان فارس در مقایسه با وسعت کل استان، تنوع واریته های خرمای قابل توجهی در این استان جنوبی وجود دارد. ارقام پیارم، مجول، خاصویی، شاهانی، کبکاب، زاهدی، گنتار، استعمران و هلیله از ارقام تجاری خرما هستند که سابقه کشت و سازگاری با این مناطق را دارند.
توجه: مقاله ارقام مختلف خرما در ایران صرفا یک راهنما برای به دست آمدن یک دید کلی از وضعیت کاشت نخل خرما در ایران تدوین شده است. لازم است قبل از اقدام به کاشت هر رقم از خرما، با کارشناسان خبره در مورد سازگاری آن ها مشورت کنید.
.
منابع:
۵-Science Direct | Iranian dates and ethnic date-based products , 2017
