فوزاریوم عامل بیماری پوسیدگی

فوزاریوم چیست و چگونه باید با آن مبارزه کرد؟

Fusarium oxysporum یک پاتوژن قارچی بد نام است که تهدیدی قابل توجه برای طیف وسیعی از محصولات کشاورزی در سراسر جهان به شمار می رود. فوزاریم عامل بیماری پوسیدگی به عنوان عامل پژمردگی فوزاریوم نیز شناخته می شود. پژمردگی فوزاریوم یک بیماری ویرانگر است که بسیاری از گیاهان مهم اقتصادی از جمله گوجه فرنگی، موز، خرما، خیار و سیب زمینی را تحت تاثیر قرار می دهد. درک بیولوژی، چرخه زندگی، و مکانیسم های بیماری زایی Fusarium oxysporum  برای توسعه استراتژی های موثر برای مدیریت تاثیر آن بر بهره وری کشاورزی بسیار مهم است.

زیست شناسی و چرخه زندگی

قارچ  فوزاریوم یک قارچ خاکزی و متعلق به جنس Fusarium است. این قارچ در محیط های گرم و مرطوب رشد کرده که این امر آن را به یک تهدید رایج در بسیاری از مناطق کشاورزی تبدیل می کند. فوزاریم می تواند برای مدت طولانی در خاک یا بقایای گیاهی زنده مانده و منتظر شرایط مناسب برای آلوده کردن گیاهان میزبان حساس باشد.

چرخه زندگی Fusarium oxysporum با تولید کلامیدوسپورهای (chlamydospores)  مقاوم در خاک آغاز می شود. این هاگ ها به عنوان ساختارهای بقا، قادر به مقاومت در برابر شرایط محیطی سخت هستند. وقتی شرایط مساعد شد، کلامیدوسپورها جوانه می زنند و ریسه ( hyphae) هایی را ایجاد می کنند که سیستم ریشه گیاهان حساس را آلوده می کند.

توسعه عفونت و بیماری فوزاریوم

Fusarium oxysporum گیاهان را عمدتاً از طریق ریشه آلوده کرده و از طریق زخم ها یا منافذ طبیعی وارد گیاه می شود. این قارچ به محض ورود به گیاه، بافت های آوندی را آلوده کرده و در انتقال آب و مواد مغذی اختلال ایجاد می کند. این آلودگی منجر به پژمردگی، زرد شدن برگ ها، توقف رشد و در نهایت مرگ گیاه می شود.

 

یکی از هشدار دهنده ترین ویژگی های Fusarium oxysporum توانایی آن در تشکیل ساختارهای تخصصی به نام میکروکنیدیا و ماکروکنیدیا (microconidia and macroconidia) است که به گسترش آن در داخل و بین گیاهان کمک می کند. این کندی ها به راحتی توسط باد، آب یا عملیات کشاورزی پراکنده می شوند و انتشار سریع پاتوژن را تسهیل می کنند.

محدوده میزبان و تاثیر اقتصادی قارچ فوزاریوم

Fusarium oxysporum  دامنه میزبانی وسیعی دارد. قارچ فوزاریوم توانایی آلوده کردن بیش از ۱۰۰ گونه گیاهی را در خانواده های مختلف دارد. گونه ‌های مختلف قارچ برای آلوده کردن میزبان‌ های خاص تخصص دارند و به سازگاری و ماندگاری آن در اکوسیستم‌های کشاورزی کمک می‌کنند. برخی از اشکال قابل توجه میزبان خاص Fusarium oxysporum عبارتند از آنهایی که باعث بیماری های پژمردگی در گوجه فرنگی (F. oxysporum f. sp. lycopersici)  ، موز (F. oxysporum f. sp. cubense) و نخل خرما ( F. oxysporum f.sp. Albedinis)  شوند.

 

 

تأثیر اقتصادی پژمردگی فوزاریوم می‌تواند مخرب باشد و منجر به تلفات قابل توجه گیاهان و کاهش عملکرد و کیفیت محصول شود. در موارد شدید، ممکن است به دلیل ناتوانی در کنترل شیوع بیماری، کل مزارع یا باغات رها شوند. علاوه بر این، مدیریت پژمردگی فوزاریوم اغلب مستلزم اقدامات پرهزینه و آسیب‌رسان به محیط ‌زیست است که هزینه های اقتصادی آن را بر کشاورزان و صنایع کشاورزی تشدید می‌کند.

استراتژی های مدیریت فوزاریوم عامل بیماری پوسیدگی

مدیریت موثر پژمردگی فوزاریوم متکی به یک رویکرد یکپارچه است که روش های کنترل فرهنگی، بیولوژیکی و شیمیایی را ترکیب می کند. تناوب زراعی با گیاهان غیر میزبان، تیمارهای آفتاب دهی خاک و استفاده از روش های ضدعفونی می‌تواند به کاهش تجمع تلقیح فوزاریوم در خاک کمک کند. علاوه بر این، استفاده از ارقام مقاوم و عوامل کنترل زیستی در کاهش تأثیر قارچ Fusarium oxysporum بر محصولات نوید بخش است.

قارچ کش های شیمیایی می توانند کنترل کوتاه مدت پژمردگی فوزاریوم را فراهم کنند، اما اثر آنها ممکن است در طول زمان به دلیل ایجاد گونه های قارچی مقاوم و نگرانی های زیست محیطی کاهش یابد. بنابراین، استفاده از آنها باید عاقلانه و ادغام شده با سایر شیوه های مدیریتی باشد تا خطر مقاومت و آسیب های زیست محیطی به حداقل برسد.

 

نتیجه

Fusarium oxysporum یک چالش مهم برای امنیت غذایی جهانی و کشاورزی پایدار است. توانایی این قارچ  در آلوده کردن طیف گسترده‌ای از محصولات، زنده ماندن در محیط‌های متنوع و ایجاد مقاومت در برابر اقدامات کنترلی بر اهمیت ادامه تحقیقات و نوآوری در استراتژی‌های مدیریت بیماری تاکید می‌کند. با درک زیست‌شناسی و رفتار Fusarium oxysporum، کشاورزان و محققان می‌توانند برای توسعه رویکردهای کل ‌نگر که تأثیر آن را کاهش داده و از انعطاف‌پذیری سیستم‌ های کشاورزی در برابر این پاتوژن مهیب اطمینان حاصل کنند، با یکدیگر همکاری کنند.

منابع

• University of Florida 
• Nevada Department of Agriculture | Monitoring Fusarium Wilt of Canary Island Date Palm
• National Library of Medicine | Wilting of date palm branches by Fusarium oxysporum in south of Iran and its control managements with soil solarization method
• University of Minnesota | Fusarium wilt