بسته بندی مواد غذایی

بررسی و معرفی انواع بسته بندی مواد غذایی

بسته بندی مواد غذایی یکی از دلایل مهم انتخاب محصول توسط مشتریان است. مشتریان بسته بندی را ترجیح می دهند که زیبا، کاربردی، سالم و بهداشتی و مطابق با نوع کالا و مصرف آن باشد. برای مثال کالاهای فاسد شدنی باید از مهر و موم خوبی برخوردار باشند و کالاهای حساس به نور و حرارت دارای بسته بندی چند لایه باشند.

بسته‌بندی مواد غذایی یک نقش بسیار مهم در حفظ کیفیت و ایمنی محصولات غذایی ایفا می‌کند. انتخاب نوع بسته‌بندی بسته به نوع محصول، مدت زمان نگهداری، نحوه استفاده و خصوصیات محیطی متغیر است. در ادامه به بررسی و معرفی برخی از پر کاربردترین انواع بسته بندی می پردازیم.

بسته‌بندی وکیوم   (Vacuum Packaging)

بسته بندی وکیوم روشی از بسته بندی است که هوا را قبل از آب بندی بسته بندی خارج می کند. هدف اولیه بسته بندی خلاء افزایش عمر ماندگاری محصولات غذایی از طریق کاهش اکسیژن، فشار و رطوبت است. ایجا خلأ سبب کاهش رطوبت و وجود اکسیژن می شود. اکسیژن و رطوبت دو عامل مهم در ایجاد فشاد در مواد غذایی است. این فرآیند به کند شدن اکسیداسیون غذا و رشد باکتری های هوازی یا قارچ ها که مسئول خراب شدن بسیاری از مواد غذایی هستند، کمک می کند. بسته بندی وکیوم برای محصولاتی مانند گوشت مناسب که از نظر فساد پذیری به حضور اکسیژن حساس هستند.

بسته‌بندی محافظتی  (Protective Packaging)

بسته بندی محافظتی به استفاده از مواد و روش هایی برای محافظت از محصولات در برابر آسیب احتمالی در حین نگهداری، جابجایی و حمل و نقل اشاره دارد. هدف اولیه از بسته بندی محافظتی این است که اطمینان حاصل شود محصولات در شرایط مشابه زمان تولید به دست مصرف کننده نهایی برسد. این نوع بسته بندی به ویژه برای اقلام شکننده یا حساسی که ممکن است مستعد شکستگی، تغییر شکل یا انواع دیگر آسیب هنگام حمل و انبارداری باشند، مهم است.

بسته‌بندی ایمنی (Safety Packaging) 

بسته بندی ایمنی به شرایط و ویژگی های طراحی برای اطمینان از ایمنی مصرف کنندگان و به حداقل رساندن خطر و آسیب ناشی از استفاده یا مصرف یک محصول اشاره دارد. هدف این نوع بسته بندی محافظت از مصرف کنندگان، به ویژه کودکان و سالمندان در برابر بلع، استنشاق یا تماس تصادفی با مواد یا محصولات بالقوه مضر است. بسته بندی ایمنی خصوصاً برای محصولاتی غیر غذایی مانند انواع داروها و مواد شوینده که در صورت عدم استفاده یا مصرف صحیح، خطرآفرین هستند، اهمیت زیادی دارد.

بسته ‌بندی تحت فشار  (Modified Atmosphere Packaging – MAP)

بسته بندی اتمسفر اصلاح شده (MAP) یک تکنیک بسته بندی مواد غذایی است. این نوع خاص از بسته بندی شامل تنظیم فشار اتمسفر داخل بسته برای افزایش ماندگاری محصولات فاسد شدنی می شود. هدف اصلی بسته بندی MAP، کند کردن فساد (زوال) مواد غذایی با کنترل سطوح اکسیژن، دی اکسید کربن و در برخی موارد نیتروژن (با توجه به نوع محصول) در بسته بندی است. گوشت قرمز، گوشت پرندگان، ماهی و نان مثال هایی از محصولات دارای بسته بندی MAP هستند.

 

بسته‌بندی یکبار مصرف  (Single-Use Packaging)

بسته بندی یکبار مصرف به بسته بندی اطلاق می شود که برای یک بار مصرف یا استفاده محدود طراحی شده اند. هنگامی که بسته باز می شود یا محصول مصرف می شود، بسته بندی باید دور ریخته می شود و قابل استفاده مجدد نخواهد بود. این نوع بسته بندی معمولاً برای کالاهای فاسد شدنی و مواردی که  برای مصرف یا استفاده فوری در نظر گرفته شده اند استفاده می شود. در واقع نوعی از بسته بندی است که پس از باز شدن باید دور ریخته شود. بسته بندی های بستنی که پس از باز شدن باید فورا مصرف شوند، نمونه ای از بسته بندی یکبار مصرف هستند.

 

 

بسته ‌بندی قابل بسته شدن مجدد  (Re-sealable Packaging)

بسته بندی قابل مهر و موم شدن که همچنین به عنوان بسته بندی قابل بسته شدن یا بسته بندی مجدد شناخته می شود، به بسته بندی هایی اطلاق می شود که می توانند چندین بار باز و بسته شوند و به مصرف کنندگان امکان دسترسی به محصول و سپس بسته بندی مجدد برای حفظ تازگی را می دهند. این نوع بسته بندی به منظور ایجاد راحتی و محافظت محتویات از عوامل خارجی مانند هوا، رطوبت و آلاینده ها در بین استفاده طراحی شده است. بطری های آب معدنی نمونه ای از این نوع بسته بندی پرکاربرد است.

 

 

بسته‌بندی زیست‌تخریب‌پذیر  (Biodegradable Packaging)

بسته بندی زیست تخریب پذیر به بسته بندی اطلاق می شود  که مواد تشکیل دهنده آن در طبیعت تجزیه پذیر است. این بسته بندی ها معمولاً از طریق عملکرد میکروارگانیسم ها، باکتری ها و سایر موجودات زنده تجزیه شده و به طبیعت باز می گردند. بر خلاف مواد بسته بندی سنتی که ممکن است برای مدت طولانی در محیط طبیعی باقی بمانند، بسته بندی های زیست تخریب پذیر برای کاهش اثرات زیست محیطی با بازگشت نسبتا سریع به اکوسیستم طبیعی طراحی شده اند.

 

بسته‌بندی آلومینیومی  (Aluminum Packaging)

بسته بندی آلومینیومی به استفاده از مواد آلومینیومی در تولید ظروف یا محصولات بسته بندی اشاره دارد. آلومینیوم فلزی سبک، بادوام و بسیار پرکاربرد است که به دلیل خواص منحصر به فردش برای بسته بندی اقلام مختلف کاربرد فراوانی دارد. آلومینیوم به دلیل توانایی ویژه اش در ایجاد یک مانع محافظ در برابر نور، رطوبت و گازها محبوب است. غذاهای کنسروی، شیر خشک (غذای کودک) و کمپوت های میوه نمونه های شناخته شده ای از بسته بندی آلومینیومی هستند.

 

بسته‌بندی شیشه‌ای  (Glass Packaging)

بسته بندی شیشه ای به استفاده از ظروف یا بطری های شیشه ای برای نگهداری و بسته بندی محصولات مختلف گفته می شود. عسل، ترشی جات، مربا و …. نمونه ای از محصولات با بسته بندی شیشه ای هستند که مشتری زیاد دارد حتما قبل از خرید آن را رویت کند. شیشه به دلیل خواص منحصر به فردش از جمله ماهیت خنثی، نفوذ ناپذیری و توانایی حفظ کیفیت و طعم محتویات، انتخاب محبوبی برای بسته بندی بوده است. بسته بندی شیشه ای معمولا برای طیف وسیعی از محصولات از جمله مواد غذایی و نوشیدنی ها، داروها، لوازم آرایشی و بهداشتی و غیره استفاده می شود.

 

 

انتخاب نوع بسته بندی در مواد غذایی پیچیدگی های خاص خود را داشته و از حساس ترین مراحل نولید و زنجیره تامین است. بسته بندی ابزار مهمی برای بازاریابی و فروش و توسعه محصولات کارخانه های تولید مواد غذایی است. برای به دست آوردن بهترین بسته بندی، تیمی متشکل از افراد فنی تولید، بازاریابی و فروش، کنترل کیفی و ایمنی مواد غذایی نیاز است تا بتوانند همه جوانب از جمله تهدیدها و فرصت های انواع بسته بندی را بررسی کنند.