کود حیوانی

راهنمای جامع معرفی و کاربرد بهترین کود حیوانی

کود حیوانی: ترکیب، مزایا، معایب و مقایسه انواع آن

کود حیوانی یا کود دامی یکی از قدیمی‌ ترین و پرکاربردترین منابع تغذیه گیاهان در کشاورزی است.  این کود ارگانیک به‌ واسطه‌ ی ویژگی‌ های طبیعی و ارگانیک خود، همچنان نقش مهمی در مدیریت حاصلخیزی خاک ایفا می‌کند. 

ترکیبات کود حیوانی

کود حیوانی ترکیبی از فضولات جامد و مایع دام‌ ها به همراه بقایای بستر و مواد آلی نیمه‌ تجزیه‌ شده است. ترکیب دقیق آن بسته به نوع دام و شرایط نگهداری متفاوت است.

ترکیب شیمیایی و فیزیکی کودهای دامی

کودهای حیوانی منبعی از عناصر اصلی مورد نیاز گیاهان یعنی نیتروژن (N)، فسفر (P)، و پتاسیم (K) هستند. میزان این عناصر بسته به نوع دام، تغذیه آن، سن، شرایط نگهداری، و نحوه‌ی جمع‌آوری و نگهداری کود متغیر است. علاوه بر این، کودهای حیوانی دارای مقدار قابل توجهی ماده آلی (OM) هستند که ساختار خاک را بهبود می‌بخشد.

زمان تجزیه کودهای حیوانی

کودهای تازه نباید مستقیماً وارد زمین شوند. تخمیر کامل آن‌ها ۳ تا ۶ ماه طول می‌کشد. کمپوست‌ سازی فرآیند تجزیه را سریع‌ تر می‌کند.

مزایا

• افزایش ماده آلی خاک
• افزایش نگهداری آب
• منبع طبیعی NPK
• افزایش فعالیت میکروبی خاک

معایب

• عدم تعادل مواد مغذی
• نیاز به تخمیر طولانی
• احتمال آلودگی
• حمل‌ و نقل دشوار

انواع کودهای حیوانی پرکاربرد

۱. کود گاوی

• ترکیب: نیتروژن ۰.۵-۱.۵٪، فسفر ۰.۳-۰.۹٪، پتاسیم ۰.۵-۱.۰٪

• ویژگی‌ ها: سنگین، دارای رطوبت بالا، تجزیه کند (آهسته).

• مزایا: افزایش ماده آلی خاک، کاهش چگالی خاک، بهبود ظرفیت نگهداری آب.

• معایب: خطر بالای وجود بذر علف‌ های هرز در کود خام، بوی نا مطبوع.

• کاربرد: مناسب برای درختان میوه، غلات، و خاک‌ های سبک یا شنی.

• نکته فنی: بهتر است قبل از استفاده، کود گاوی به‌ مدت ۴ تا ۶ ماه در شرایط کمپوست تخمیر شود.

۲. کود گوسفندی

• ترکیب: نیتروژن ۱.۵-۲.۵٪، فسفر ۱.۰-۲.۰٪، پتاسیم ۱.۵-۲.۰٪

• ویژگی‌ ها: خشک‌ تر از کود گاوی با محتوی مغذی بالاتر و همچنین دمای تجزیه بالاتر.

• مزایا: مناسب برای گیاهان با نیاز غذایی بالا، تسریع رشد.

• معایب: اگر خوب تخمیر نشده باشد، ممکن است باعث سوختن ریشه شود.

• کاربرد: مزارع صیفی‌ جات، انگور، درختان بارده، گیاهان مقاوم.

• نکته: برای کشت گلخانه‌ ای باید حتماً به‌ خوبی فرآوری شده باشد.

۳. کود مرغی

• ترکیب: نیتروژن ۲-۴٪، فسفر ۱.۵-۳٪، پتاسیم ۱.۵-۲.۵٪

• ویژگی‌ها: کود مرغی غنی‌ ترین کود دامی، بسیار گرم، در مقایسه با سایر کودهای حیوانی، سریع‌ الاثر است.

• مزایا: مناسب برای خاک‌ های فقیر و آهکی، محرک رشد سریع.

• معایب: در صورت مصرف زیاد یا خام، موجب سوختگی شدید ریشه می‌ شود.

• کاربرد: گلخانه‌ ها، سبزیجات با رشد سریع، یونجه، ذرت.

• نکته: استفاده از کود مرغی پلتی شده یا کمپوست شده توصیه می‌ شود.

۴. کود اسبی

• ترکیب: نیتروژن ۰.۵-۱٪، فسفر ۰.۳-۰.۶٪، پتاسیم ۰.۵-۱.۵٪

• ویژگی‌ها: حجیم، پر از الیاف و بستر (مانند کاه)، سبک و تهویه‌ دار.

• مزایا: بهبود تهویه خاک، کاهش تراکم، مناسب برای خاک‌ های سنگین.

• معایب: مواد مغذی پایین‌ تر نسبت به سایر کودها.

• کاربرد: سبزیجات ریشه‌ ای، گل‌ ها، خاک‌ های سنگین و رسی.

• نکته: مناسب برای آماده‌ سازی خاک قبل از کاشت اولیه.

۵. کود ماهی

• ترکیب: نیتروژن ۲-۵٪، فسفر ۱-۳٪، پتاسیم ۱-۲٪ + اسیدهای آمینه و میکروالمنت‌ها

• ویژگی‌ ها: مایع یا پودری، قابل جذب سریع، بوی قوی.

• مزایا: جذب سریع، تقویت فتوسنتز، فعال‌ سازی میکروارگانیسم‌ ها.

• معایب: هزینه بالا، نیاز به رقیق‌ سازی، قابل فساد.

• کاربرد: کشت گلخانه‌ ای، سبزیجات، هیدروپونیک، درختان میوه در فاز رشد سریع.

• نکته: در سیستم‌ های آبیاری قطره‌ ای نیز قابل استفاده است.

مقایسه انواع کودهای حیوانی

نکات فنی استفاده از کود دامی

• همیشه کمپوست‌ سازی را در اولویت قرار دهید تا آلودگی میکروبی، بذر علف هرز و خطر سوختگی گیاه ناشی از استفاده از کود حیوانی کاهش یابد.

• تحلیل خاک قبل از کود دهی ضروری است تا مقدار دقیق مصرف مشخص شود.

• تناوب مصرف: بسته به نوع محصول، هر ۶ ماه تا یک سال می‌ توان استفاده کرد.

• ترکیب کود حیوانی با کودهای آلی گیاهی (کمپوست برگ یا بقایای گیاهی) باعث بهبود اثربخشی و کاهش خطرات می‌شود.

انتخاب بهترین کود حیوانی

انتخاب نوع کود حیوانی یا کود دامی باید بر اساس نوع گیاه، وضعیت خاک و نوع کشت (باز یا گلخانه‌ای) انجام شود. استفاده اصولی و کمپوست‌ شده این کودها، نه‌ تنها باعث بهبود عملکرد محصولات می‌شود، بلکه نقش مهمی در پایداری کشاورزی دارد.