حشره کش آبامکتین

حشره کش آبامکتین چیست و چه کاربردی دارد؟

آبامکتین یک حشره کش غیر سیستمیک با اثر تماسی و گوارشی است که توسط گیاه قابل جذب نمی باشد. اورمکتین‌ها یا در فارسی آیورمکتین ها خانواده‌ای از لاکتون‌های ماکروسیکلیک هستند که توسط باکتری خاکزی Actinomycete Streptomyces avermitilis تولید می‌شوند. اورمکتین ها در اواسط دهه ۱۹۷۰ به‌عنوان نتیجه‌ی مستقیم تلاش‌های غربالگری برای محصولات طبیعی با خواص ضد کرمی کشف شدند.

آبامکتین (Avermectin B1) در ارزیابی‌ های آزمایشگاهی اولیه، فعالیت قوی علیه بندپایان نشان داد و متعاقباً برای توسعه کنترل کنه ‌های گیاه خوار و آفات بر روی انواع محصولات کشاورزی و باغی در سراسر جهان انتخاب و توسعه یافت.

نام‌های تجاری رایج

آبامکتین با نام‌ های تجاری مختلفی عرضه می‌شود. از جمله:

• Vertimec

• Agri-Mectin

• Abacide

• Abamex

• در ایران: ورتی‌مک، آبانتین، آبامکتین کسپین و…

ساختار شیمیایی و نحوه تولید

آبامکتین از خانواده آورمکتین‌ها (Avermectins) است و به‌صورت مخلوطی از دو ایزومر B1a و B1b وجود دارد.
فرمول شیمیایی عمومی آن:
C₄₉H₇₄O₁₄ (B1a) و C₄₈H₇₂O₁₄ (B1b)

تولید آن از طریق تخمیر بیولوژیک باکتری استرپتومایسس در محیط‌های کنترل‌شده انجام می‌شود. سپس به فرم‌های تجاری محلول (EC یا SC) فرموله می‌ شود.

نحوه اثرگذاری

آبامکتین با اثر تماسی و گوارشی روی آفات عمل می‌کند. این ترکیب:

• به گیرنده‌ های عصبی کلر (GABA) و گلوتامات در سیستم عصبی حشرات و کنه‌ ها متصل می‌ شود.

• باعث فلج عصبی و در نهایت مرگ آفت می‌شود.

• خاصیت سیستمیک ندارد اما به‌ خوبی به سطح برگ نفوذ کرده (اثر Translaminar) و حتی پس از باران سبک مؤثر باقی می‌ ماند.

دوز مصرف توصیه شده آبامکتین

دستور مصرف هر سمی بر روی بسته بندی آن  درج شده است. میزان مصرف ارتباط مستقیمی با درصد خلوص آن دارد. بنابریان حتما طبق دستورالعمل تولید کننده آبامکتین عمل کنید. اما بطور معمول محلول پاشی با دوز ۵ تا ۲۷ گرم در هکتار برای گیاهان زینتی، مرکبات، پنبه، گلابی و سبزیجات برای آبامکتین کاربرد دارد.

جدول دوز و روش مصرف پیشنهادی آبامکتین

بهتر است در ساعات خنک روز (صبح زود یا عصر) مصرف شود.

سمیت حشره کش آبامکتین

طی مشاهدات و آزمایشات انجام شده، آبامکتین سمیت کمی برای بندپایان مفید غیر هدف نشان داده است که پذیرش آن را در برنامه های مدیریت یکپارچه آفات (IPM) تسریع کرده است. مطالعات گسترده ای برای حمایت از ایمنی کاربردهای کشاورزی آبامکتین برای انسان و محیط زیست انجام شده است.

پایداری حشره کش آبامکتین

آبامکتین در برابر نور بسیار ناپایداری نشان داده است و ساختار شیمیایی آن به سرعت در سطوح گیاهی، خاک و همچنین در آب تخریب می شود. همچنین مشخص شد که آبامکتین به راحتی توسط میکروارگانیسم های خاک قابل تجزیه است. بقایای آبامکتین در داخل یا روی محصولات بسیار کم است، معمولاً کمتر از ۰.۰۲۵ پی پی ام (PPM) است که منجر به حداقل قرار گرفتن انسان در هنگام برداشت یا مصرف محصولات تیمار شده می شود.

کدام آفات با آبامکتین کنترل می شوند؟

آبامکتین بیشتر در کنترل آفات مکنده و کنه‌ ها کاربرد دارد:

• تریپس‌ ها (در سبزی و صیفی)

• مگس سفید (Whitefly) در گلخانه

• کنه تارعنکبوتی (Tetranychus urticae)

• پسیل پسته (در ایران بسیار رایج)

• شته‌ ها (در برخی محصولات)

• مینوز برگ

در محصولات: پسته، سیب، خیار، بادمجان، گوجه‌فرنگی، پنبه، چای، مرکبات، گلخانه‌ ای‌ ها و …

نکات ایمنی و توصیه‌ های زیست‌ محیطی

• در دسته آفت‌ کش‌ های متوسط به شدت سمی برای انسان و زنبورها قرار دارد.

• دوره کارنس (Pre-Harvest Interval): بین ۷ تا ۲۱ روز، بسته به محصول.

• از تماس مستقیم با پوست و استنشاق بخار آن جلوگیری شود.

• برای آبزیان سمی است؛ از مصرف نزدیک منابع آب خودداری شود.

• به دلیل احتمال ایجاد مقاومت، نباید در فواصل کوتاه یا به‌ صورت مکرر استفاده شود.

مقاومت و مدیریت تلفیقی (IPM)

استفاده بیش‌ ازحد و بدون تناوب با سایر سموم، باعث بروز مقاومت در تریپس‌ ها و کنه‌ ها شده است. توصیه می‌شود:

• تناوب با سموم دیگر مثل اسپیرومتران، فن‌ پروپاترین، اسپینوساد و … رعایت شود.

• همراه با کنترل بیولوژیک (شکارگرها) در گلخانه‌ ها استفاده شود.

آبامکتین یکی از مؤثرترین سموم در کنترل آفات مکنده و کنه‌ ها به‌ ویژه در گلخانه‌ ها و باغات ایران است. این سم با عملکرد عصبی، تماسی-گوارشی و قدرت نفوذ بالا در شرایط گرم و خشک نیز عملکرد خوبی دارد. اما به دلیل خطر برای زنبورها و توسعه مقاومت، استفاده اصولی، همراه با تناوب و با رعایت نکات ایمنی توصیه می‌شود.

هشدارها و اطلاعات تکمیلی