مراحل ایجاد GMO
مراحل ایجاد GMO
مراحل ایجاد GMO فرآیندی است که در آن قطعه مشخصی از DNA از یک موجود به سلول های موجود دیگر وارد شود. این فرآیند انتقال ژن نام داشته و قطعه ژن منتقل شده “ترانسژن” و میزبانی که ژن به آن منتقل شده است را “تراریخت” یا ترانسژنیک می نامند. زمانی یک گیاه یا موجود ترانسژنیک با تراریخت نامیده می شود که ژن انتقال یافته با موفقیت در سلول های میزبان بیان شده و فعال باشد.
دو روش کلی برای انتقال ژن وجود دارد:
- انتقال غیر مستقیم (بوسیله ناقل) مانند اگروباکتریوم، عناصر متحرک (ترانسپوزون) و ویروس ها
- انتقال مستقیم (بدون ناقل) مانند ریزتزریقی، بمباران ذره ای (تفنگ ژنی)
هر کدام از این روش ها مزایا و معایب خاص خود را دارند، با پیشرفت تکنولوژی مانند فرآیند Crisper Cas9 فرآیند انتقال و ترمیم ژن بصورت بسیار دقیق تر انجام می شود.
برای تولید یک موجود یا گیاه تراریخته، ابتدا به یک منبع ژنی که ژن مورد نظر را بتوان از آن استخراج کرد و سپس به یک میزبان برای انتقال و دریافت ژن نیاز است. نکته مهم در موجود تراریخته یا GMO این است که ژن دریافت شده باید در ژنوم تمامی سلول های میزبان وارد و فعال باشد اگر غیر از این باشد یعنی ژن اهدایی فقط در برخی سلول ها فعال باشد صرفا یک ارگانیزم شیمری به دست می آید و نه یک GMO.
خلاصه مراحل تولید یک موجود تراریخته:
انتخاب صفت مورد نظر
شناسایی ژن های حامل صفت مورد نظر
استخراج ژن یا ژن ها از اهدا کننده
انتخاب ناقل مناسب
بسته بندی ژن ها برای انتقال با استفاده از ناقل
شناسایی قطعه DNA مورد نظر با استفاده از مارکرهای مناسب
انتقال ژن از دهنده به میزبان
تایید انتقال و کنترل ترانسژن در میزبان
کنترل فعال بودن ترانسژن در میزبان
ارزیابی میزان پایداری در میزبان
ارزیابی بی ضرر بودن و یا خطرات احتمالی انتشار ترانسژن
انتقال غیر مستقیم بوسیله اگروباکتریوم یکی از مهمترین روش های انتقال ژن در گیاهان است که در مقایسه با ناقل ویروسی درصد بسیار بالای پایداری ترانسژن را نشان داده است، برای مثال باکتری Agrobacterium tumefaciens امکان انتقال و بیان ژن طبیعی در گیاهان دو لپه ای را فراهم می کند.
