ساختار خاک

ساختار خاک

ساختار خاک به پنج نوع اصلی تقسیم می شود که البته در منابع مختلف از چهار تا هفت نوع مختلف خاک را دسته بندی می کنند اما ما در این مقاله ساختار خاک را طبق تعریف سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد فائو FAO  به پنج دسته تقسیم می کنیم.

.

• Platy پلیتی: ساختار پلیتی از واحدهای مسطح و صفحه ای تشکیل شده است که عموما جهت افقی دارند. این صفحات در وسط ضخیم و هرچه به سمت لبه ها حرکت می کنیم نازک می شوند و فرمی شبیه عدسی دارند.

این ساختار اغلب در خاک های زیر سطحی مناطقی یافت می شود که خاک توسط ماشین آلات تحت تراکم و فشار قرار گرفته و یا توسط آب در معرض آبشویی های مدام بوده است. این نوع از ساختار خاک مانع حرکت آب و ریشه های گیاهان به عمق و  صفحات زیرین می شود.

.

• Prismatic منشوری: ذرات خاک در این نوع ساختار منشوری و ستونی هستند. این ستون ها به شکل واحد های ستونی عمودی بلند هستند که زهکشی ضعیف داشته و گردش آب در آن با مشکلات زیادی همراه است. این واحد های عمودی معمولاً در افق B یافت می شوند یعنی جایی که خاک رس انباشته شده است.

در قسمت بالای منشور تا شکل آن تا حدودی نامشخص و به طور معمول صاف است. وجود درزها و ترک های عمودی ناشی از یخ زدن و ذوب شدن ، خیس شدن و خشک شدن و همچنین حرکت رو به پایین آب و ریشه ها است.

.

• Columnar ستونی: در ساختار ستونی ، واحدها تقریبا شبیه ساختار منشوری هستند و توسط صفحات عمودی مسطح یا کمی گرد محدود شده اند با این تفاوت که قسمت فوقانی ستون ها ، برخلاف ساختار منشوری ، بسیار متمایز و معمولاً به شکل گرد است.

.

ساختار ستونی در خاک های سدیم دار دیده می شود. این نوع از Structure بسیار متراکم است و نفوذ ریشه های گیاه به این لایه ها بسیار دشوار است. تکنیک هایی مانند شخم عمیق به بازگرداندن درجه باروری به این خاک ها کمک می کند.

.

• Blocky بلوکی: ساختار بلوکی خاک دارای واحدهای سازه ای بلوک مانند یا چند وجهی است. این واحدها توسط سطوح صاف یا اندکی گرد که از قالب های خاک های اطراف هستند ، احاطه شده اند. به طور معمول ، واحدهای ساختاری بلوکی تقریباً مشابه هستند اما از نظر منشور و صفحات درجه بندی می شوند. اگر صورت ها در زوایای نسبتاً تیز تلاقی کنند ، ساختار بلوک زاویه ای توصیف می شود. اما اگر صورت ها مخلوطی از صورت های گرد و صفحه ای باشند و گوشه ها عمدتاً گرد باشند ، به صورت بلوک زیر زاویه ای در می آیند.

.

ساختارهای بلوک دار در خاکهای زیرین معمول است اما در خاکهای سطحی که دارای محتوای رس بالایی هستند نیز ممکن است رخ دهد. در حالت شدید تر، مواد معدنی موجود در خاک دچار تورم و انقباض شده و در نتیجه ترک هایی در خاک ایجاد می کند.

.

• Granular گرانولی (دانه ای): در ساختار دانه ای ، واحدهای سازه ای تقریباً کروی یا چند وجهی هستند و توسط صورت های خمیده یا بسیار نامنظم محدود می شوند. به عبارت دیگر این واحد ها ، شبیه خرده های بیسکویت هستند. ساختار دانه ای یا گرانولی در خاک های سطح مراتع غنی و خاک های باغی بسیار اصلاح شده با محتوای بالای مواد آلی رایج است.

ذرات معدنی خاک در این نوع ساختار از هم جدا بوده به راحتی با مواد آلی تجزیه شده اتصال برقرار می کنند. این ساختار باعث ایجاد تخلخل خوب و حرکت آسان هوا و آب می شود. خاک هایی که دارای این نوع ساختار هستند بسیار مناسب کشت و کشاورزی و جوانه زنی گیاهان بوده چرا که دارای رطوبت مناسب و قابلیت جا به جایی هوا  بوده و عملیات خاک ورزی به راحتی در آن انجام می شود.

.

خاک های بدون ساختار

برخی از خاک ها فاقد ساختار هستند و به آنها خاک بدون ساختار گفته می شود. این خاک بسیار روان است و اتصال ضعیفی بین ذرات آن وجود دارد. در لایه ها یا افق های بدون ساختار ، هیچ واحدی در محل یا پس از آنکه خاک به آرامی به هم خورده است مشاهده نمی شود ، مانند ضربه زدن و جا به جایی خاک توسط یک بیل. هنگامی که این نوع از خاکها هم گسسته می شوند ، قطعات خاک ، دانه های تک یا هر دو حاصل می شود.