متابولیت های ثانویه گیاهی گروهی از ترکیبات آلی هستند که در گیاهان تولید می شوند و نقش های مهمی در فرآیندهای بیولوژیکی، دفاعی و تطبیقی گیاهان ایفا می‌کنند. این ترکیبات برخلاف متابولیت های اولیه (مانند قندها و آمینو اسیدها) برای رشد و توسعه مستقیم گیاهان ضروری نیستند، اما برای بقا و تعاملات اکولوژیکی گیاهان بسیار مهم هستند. برخی از مهمترین کاربرد متابولیتهای ثانویه گیاهی که در ساخت دارو، مکمل های دارویی و غذای استفاده می شوند به شرح ذیل است:
آلکالوئیدها مانند نیکوتین، مورفین و کافئین معمولاً خواص سمی دارند و گیاهان را در برابر آفات و علفخواران محافظت می‌کنند. این ترکیبات به دلیل خواص دارویی مختلفی که دارند، در ساخت داروهای مسکن، محرک ها و درمان برخی بیماری‌ها استفاده می‌شوند. برخی از مهمترین داروهای ساخته شده با آلکالوئیدهای گیاهی عبارتند از:
ترپنوئیدها گروهی بزرگ از ترکیبات معطر هستند که در روغن های اسانسی یافت می‌شوند. کاروتنوئیدها، لیمونن و منول، مثال های از این دسته از ترکیبات هستند. ترپنوئیدها نقش مهمی در جذب گرده افشان‌ها و دفع آفات دارند. همچنین کاروتنوئید ها به عنوان رنگ دانه ها و آنتی اکسیدان ها در گیاهان عمل می‌کنند.
کوئرستین، کاتچین و آنتوسیانین‌ها از معروفترین ترکیبات این متابولیت های فلاونوئیدی هستند. فلاونوئیدها به عنوان آنتی اکسیدان عمل کرده و در رنگ های گیاهی نقش دارند. آنها همچنین در محافظت گیاهان در برابر اشعه ماوراء بنفش و عوامل بیماری‌زا موثر هستند.
همچنین این ترکیبات (کوئرستین، کاتچین، آنتوسیانین) به دلیل خواص آنتی اکسیدانی قوی، در داروهای ضد التهابی و محافظت از قلب و عروق استفاده می‌شوند. همچنسن فلاونوئیدها در مکمل های غذایی و داروهای تقویتی به کار رفته و به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند.
فنولیک ها ترکیباتی هستند که در دفاع از گیاهان در برابر عفونت ها و آفات نقش دارند. تانن ها به دلیل خواص ضد عفونی‌کننده و ضد میکروبی شناخته شده‌اند. اسید سالیسیلیک که یکی دیرگر از ترکیبات شاخص فنولیک است، نقش مهمی در واکنش های دفاعی گیاهان ایفا می‌کند.
گلیکوزیدها ترکیباتی هستند که می‌توانند هم خواص دارویی و هم در برخی موارد خواص سمی داشته باشند. گلیکوزیدهای قلبی مانند دیژیتالین، ساپونین‌ها در درمان بیماری‌های قلبی استفاده می‌شوند.
استروئیدهای گیاهی مانند فیتواسترول ها در تنظیم رشد و توسعه گیاهان نقش دارند. این ترکیبات، همچنین در دفاع از گیاهان در برابر بیماری‌ها و آفات موثر هستند. ساخت مکمل های غذایی و دارویی، داروهای ضد التهابی، داروهای ضد سرطان و داروهای درمان اختلالات هورمونی از مهمترین کاربردهای استروئیدهای گیاهی هستند.
کورماین هایی مانند فورانوکومارین‌ها دارای خواص ضدانعقادی بوده و در درمان مشکلات قلبی و عروقی به کار می‌روند.
کاربرد متابولیتهای ثانویه گیاهی در دنیای امروز، انکار ناپذیر است. این ترکیبات نقش های مهمی در اکولوژی، بقا و سلامت گیاهان دارند. آنها به عنوان ترکیبات دفاعی، جاذب های گرده افشان ها، آنتی اکسیدان ها و رنگ دانه‌ها عمل می کنند و همچنین در پزشکی و صنایع دارویی به عنوان منابع مهم ترکیبات فعال شناخته می‌شوند.
کنه عنکبوتی، شناسایی، کنترل و مبارزه، بهترین سموم کنه کش کنه عنکبوتی یا کنه تارتن…
صمغ آنغوزه: استخراج، انواع، کاربرد و روش های تشخیص خلوص و کیفیت صمغ آنغوزه (شیره)، ماده…
بهترین کود برای گردو کود دهی مناسب و بهینه یکی از عوامل اساسی در افزایش…
کود اوره: ترکیب، کاربردها و نحوه مصرف کودهای نیتروژنی از جمله مهم ترین نهاده های…
زنجیره سرد چیست و چه کاربردی دارد؟ تکنولوژی زنجیره سرد (Cold Chain Technology) به مجموعه‌ای…
خرید بهترین علف کش ها: معرفی، انواع و کاربردها سموم علف هرز یا علف کش…