زئولیت

زئولیت 

زئولیت ماده ای است معدنی که از آلومینیوم سیلیکات مشتق شده است، این ماده به دلیل جذب بالایی که دارد در صنایع مختلف از جمله کشاورزی کاربرد فراوانی بعنوان جاذب دارد. زئولیت ها در طبیعت به ۴۰ نوع مختلف وجود دارند اما فقط ۹ نوع آن در طبیعت به وفور یافت می شود، مانند Clinoptilolite  ، Mordenite ، Laumontite ، Ferrierite  و …. که خواص فیزیکی و شیمیایی آنها کاملا با هم متفاوت است و این تفاوت از ساختمان بلوری ترکیب شیمیایی آنها نشات می گیرد. کلینوپتیلولیت (Clinoptilolite ) مهمترین و پرکاربردترین زئولیت در کشاورزی و سایر صنایع مانند تصفیه آب و پاک کننده ها می باشد. زئولیت های مصنوعی نیز در صنایع کاربرد زیادی دارند و تاکنون ۱۵۰ نوع آن تولید شده است.

.

مشخصات زئولیت

• فرمول شیمایی (Clinoptilolite): (Na,K,Ca)2-3Al3(Al,Si)2Si13O36·۱۲H2O
• نوع بسته بندی: کیسه های ۲۵ و ۳۰ کیلوگرمی- فله ای
• ساختار بلوری: Monoclinic (تک شیب)
• نوع گروه کانی: تکتوسیلیکات ( قلیایی)
• درجه سختی: ۳.۵ تا ۵.۵
• جرم حجمی: ۲ تا ۲.۴ gr/cm^۲

زئولیت کشاورزی

از آنجایی که زئولیت طیف وسیعی از عناصر مهم مانند پتاسیم، کلسیم، فسفر، گوگرد، آهن، سدیم و منیزیم را در ترکیب خود دارد، علاوه بر نقش کودی در مزارع و باغ ها، به عنوان مکمل غذایی دام و طیور و همچنین به دلیل جاذب بودن، برای پوشش کف مرغداری ها استفاده می شود. علاوه بر این به دلیل ساختار یونی و شیمیایی، می توانند نقش حامل (انتقال دهنده) مواد مغذی را در خاک برای گیاهان ایفا کنند.

یکی از ویژگی های منحصربه فرد زئولیت، خاصیت جذب عناصر سنگین و سمی مثل کادمیوم است، این ویژگی سبب می شود تا خاک مزارع و باغات و به تبع آن محصولات کشاورزی تا حدی از عناصر سنگین پاک شود. زئولیت به صورت مخلوط با خاک کشاورزی بعنوان مکمل کودی استفاده می شود.

.

غربالگر مولکولی

زئولیت به عنوان یک غربال گر مولکولی برای ایجاد اکسیژن تصفیه شده از هوا  کاربرد زیادی دارد. این ماده معدنی با استفاده از توانایی در به دام انداختن ناخالصی ها، طی فرآیندی که شامل جذب نیتروژن است، اکسیژن بسیار خالص و تا محدوده ۵ درصد آرگون  را باقی بگذارد.

.

مهمترین نقش Zeolite در خاک

حفظ طوبت برای مناطقی که با مشکل محدودیت منابع آبی مواجه هستند، جذب عناصر سنگین و سمی و تسهیل تبادلات یونی عناصر در خاک افزودن زئولیت به رژیم غذایی دام و طیور، علاوه بر نقش مکمل، سبب ایجاد کود های دامی با کیفیت تری می شود که فاقد تخم انگل و علف هرز است، رطوبت کمتری دارد و در نتیجه فرآیند پوسیدگی را سریعتر طی می کند، ساختار و بافت مناسبتری دارد و به راحتی سفت نمی شود.

عمر مفید این ماده معدنی جاذب به شکل خام حدود ۷ روز است اما اگر حرارت ببیند برای مثال تحت حرارت بخار قرار بگیرد، عمر مفید و کارایی آن در خاک تا حدود ۶۰ روز افزایش پیدا می کند. بسیاری از تولیدکنندگان زئولیت، عمر این ماده را نامحدود اعلام می کنند در حالی که چنین ادعایی پایه علمی و منطقی ندارد. توصیه می شود در خاک هایی که زئولیت استفاده می شود، هر سال نسبت به تجدید آن اقدام شود.

کاربردهای زیادی برای زئولیت در کشاورزی متصور شده اند مانند بالابردن کیفیت محصولات، افزایش وزن و کمیت محصولات، بالا بردن مدت انبارداری و جلوگیری از فساد در انبار، افزایش مقدار و جذب ویتامین و …. . برای تمامی موارد ذکر شد زئولیت می تواند در جهت بهبود موثر باشد اما اغلب این موارد صرفا جهت تبلیغات تجاری استفاده می شود و کشاورزان نباید توقع داشته باشند با مصرف زئولیت، کیفیت و کمیت و میزان ویتامین محصولات افزایش پیدا می کند.

جمع بندی

 استفاده از  زئولیت برای تصحیح ساختار خاک، افزایش ماندگاری رطوبت و همچنین تسهیل کننده تبادلات یونی در خاک توصیه می شود. استفاده از این ماده معدنی بهتر است با نظر کارشناس خبره کشاورزی انجام شود. اکیدا توصیه می کنیم استفاده از مشاور کشاورزی را در اولویت تصمیمات کلان در تولیدات کشاورزی قرار دهید.