جهش ژنتیکی در گیاهان

جهش ژنتیکی در گیاهان

جهش ژنتیکی همواره در طبیعت رخ می دهد و در گیاهان منبعی برای تنوع است، این تنوع سبب می شود تا گیاهان با ویژگی های جدیدی بوجود بیایند، ویژگی هایی که قبلا در خانواده آن ها وجود نداشته است.

اگر بخواهیم به زبان ساده در مورد جهش ژنتیکی صحبت کنیم می توان آن را دو گروه جای داد. گروه اول: جهش های ژنتیکی خوب و گروه دوم: جهش های ژنتیکی بد.

جهش های ژنتیکی و اپی ژنتیکی چه از نوع خوب و چه از نوع بد بطور طبیعی رخ می دهد. درصدی از گیاهان یا همان نهال هایی که با استفاده از تکنیک های کشت بافت گیاهی در آزمایشگاه تولید می شوند نیز دچار این نوع جهش ها می شوند که اغلب اوقات روش تولید و مواد اولیه مورد استفاده بخصوص دوز و کیفیت هورمون های گیاهی (تنظیم کننده های رشدی گیاه) سهم زیادی در بروز این اتفاق دارد.

.

جهش های خوب

جهش هایی هستند که سبب ایجاد صفت و ویژگی مطلوبی در گیاه می شوند مانند افزایش میزان باروری، مقاوت بیشتر در برابر تنش های محیطی و آفات و بیماری ها. این دسته از جهش ها از نسلی به نسل بعد منتقل شده و سبب تکامل گیاه می شود.

.

جهش های ژنتیکی بد

جهش های ژنتیکی در گیاهان سبب ایجاد صفات و ویژگی های نامطلوب در گیاه می شود. برای مثال : عدم گرده پذیری، تغییر جهت رشد (برای مثال یکی از جهش ژنتیکی خرما که سبب کاهش باروری آن می شود چند کله شدن تاج درخت نخل خرما است که جهش ژنتیکی نامطلوبی است) . این دسته از جهش ها مانند جهش ژنتیکی نخل به دلیل اینکه گیاه را ضعیف و عقیم می کند یا در شرایط نامناسب فیزیولوژیک قرار میدهند. سبب مرگ و از بین رفتن گیاه می شوند. در واقع این جهش ها به نسل بعد منتقل نمی شوند.

گیاهان جهش یافته

موتانت های گیاهی همیشه مضر نیست برای مثال در یک باغ سیب یا انگور یک درخت جهش یافته می تواند نسبت به بقیه باردهی بیشتری داشته باشد یا در زمستان هنگامی که بسیاری از درختان بر اثر سرمازدگی از بین می روند، یک یا تعدادی درخت سالم می مانند. این درخت های متفاوت همان جهش یافته ها هستند که کشاورزان از جوانه و قلمه آن ها برای تولید نهال های جدید استفاده می کنند. از هزاران سال پیش یعنی زمانی که انسان کشاورزی را آغاز کرد، هموراه با انتخاب گیاهان قوی تر، سالم تر و پربارتر برای کاشت به علم اصلاح نباتات روی آورد و بدین ترتیب جهش های ژنتیکی خوب از نسلی به نسل بعد منتقل شدند.

بسیاری از گیاهان زراعی مانند گندم و جو تغییرات بسیاری نسبت به اجداد خود در هزاران سال پیش داشته اند که همه این تغییرات و تکامل های رخ داده بر پایه جهش های ژنتیکی در گیاهان بوده است.

.

تفاوت گیاهان جهش یافته با تراریخته

تراریخته یا گیاهان ترنسژنیک به گروهی از گیاهان اطلاق می شود که دارای ماده ژنتیکی بیگانه از یک موجود دیگر هستند. تفاوت تراریخته با جهش یافته در این است که تغییرات ژنتیکی در گیاهان جهش یافته در طبیعت انجام می شود و صرفا تغییراتی در ناده ژنتیکی طبیعی گیاه اتفاق می افتد اما در تراریخته، ماده ژنتیکی که بطور طبیعی در گیاه وجود ندارد توسط انسان به ژنوم گیاه اضافه می شود.