جهش ژنتیکی به هرگونه تغییر در توالی عادی DNA یک موجود زنده اطلاق می شود. جهش می تواند دلایل متفاوتی داشته باشد، بروز خطا در تکثیر DNA، میتوز، میوز، آسیب های DNA، تاثیر مواد شیمیایی و یا عوامل فیزیکی همگی می توانند عامل جهش ژنتیکی باشند. در هر ناحیه ای از DNA جهش می تواند رخ دهد، اما فقط زمانی جهش از لحاظ فنوتیپی بروز می کند که در توالی یک ژن رخ داده باشد.
تغییرات در توالی DNA ، پس از همانند سازی پایدار شده و بوسیله تقسیم سلولی به سلول های دختری منتقل می شود.
جهش های ژنتیکی طبقه بندی های متفاوتی دارند، مهمترین طبقه بندی ها بر اساس جدول ذیل انجام می گیرد:
ردیف | طبقه بندی جهش بر اساس |
۱ | اندازه (نوکلئوتید، کروموزوم) |
۲ | اثر بر روی کدون (پروتئین) |
۳ | اثر بر فعالیت ژن |
۴ | اثر بر DNA |
۵ | منشا جهش |
۶ | بزرگی اثر فنتوتیپ |
۷ | جهت جهش |
نکته مهمی که در طبقه بندی جهش وجود دارد این است که این جهش ها کاملا جدا از یکدیگر با ماهیت متفاوت نیستند برای مثال جهش خاموش که تغییر در کدون سوم است و سبب تغییر اسید آمینه نمی شود، نوعی جهش نقطه ای و در عین حال نوعی جهش اثر بر روی کدون (پروتئین) است.
اما می توان برای ساده تر کردن طبقه بندی، فقط اندازه جهش را در نظر گرفت، یعنی جهش ها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند، جهش های نقطه ای (Point Mutations) و جهش های کلی (Gross Mutations)
جهش های نقطه ای جهش هایی هستند که در یک نوکلئوتید ممکن است رخ دهند. این جهش ها عموما به معنی تغییر در یک باز منفرد است. جهش های نقطه ای که سبب جا به جایی یک باز پورین با یک باز پیریمیدین یا بالعکس شود ، جهش متقاطع یا ترنسورژن (Trans version) نام دارد. اما اگر این جا به جایی در دو باز پورین یا دو باز پیریمیدین انجام شود، جهش انتقالی یا ترنزیشن (Transition) نام دارد. پیامدهای جهش نقطه ای به جایگاه وقوع جهش بستگی دارد و به چند شکل زیر ممکن است رخ دهد:
این نوع از جهش ها در قطعات بزرگ DNA صورت گرفته و باعث تغییرات اساسی در ساختار آن می شود. این تغییرات ممکن است در مگا بازهایی از DNA رخ دهد که تمام ژن و کروموزوم را تحت تاثیر قرار دهد. مهمترین اشکال جهش های کلی به شرح ذیل است:
جهش های کلی یا بزرگ سبب ایجاد تغییرات اساسی در توالی های DNA و ساختار ژن داشته و در نتیجه اثرات بسیار جدی بر پروتئین رمز شده دارد، بنابراین جهش های کلی سبب ایجاد فنوتیپ جهش یافته می شود.
زنجره خرما (Ommatissus lybicus) آفت نخلستان ها در مناطق خرماخیز جنوب غربی آسیا و شمال…
معرفی و بررسی انواع سولفات آهن و کاربرد آنها سولفات آهن با فرمول شیمیایی FeSO4…
کاشت، داشت، پرورش و تکثیر زنجبیل زنجبیل با نام علمی Zingiber officinale گیاهی است گلدار…
بررسی و معرفی ساختار دانه غلات غلات گیاهانی تک لپه ای دارای دانه های خوراکی…
کشت سوسپانسیون در کشت بافت گیاهی کشت سوسپانسیون سلول گیاهی یک کشت مایع است که…