بررسی بازار زعفران در تجارت بین الملل
تاریخچه کوتاه زعفران
زعفران، با نام علمی Crocus sativus، یکی از قدیمی‌ترین و ارزشمندترین ادویه‌های جهان است. تاریخچه کشت و استفاده از زعفران به بیش از ۳۰۰۰ سال قبل در مناطق مدیترانه‌ای و آسیا برمی‌گردد. در طول تاریخ، زعفران به عنوان ادویه، دارو و رنگ مورد استفاده قرار گرفته است. قدیمی‌ترین اسناد مکتوب از استفاده زعفران در کتیبه‌های باستانی سومریان و مصریان باستان یافت شده است. ایران به عنوان مهد تولید و مهمترین بازار زعفران جهان شناخته می‌شود و هنوز هم بزرگترین تولیدکننده این محصول ارزشمند است.
کاربردهای زعفران
کاربردهای غذایی
زعفران به عنوان ادویه ای معطر و رنگ دهنده در آشپزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. غذاهای معروفی مانند پائلا اسپانیایی، بریانی هندی، و قیمه ایرانی از زعفران بهره می‌برند. در ایران بسیاری از غذاها، شیرینی ها، دسرها و نوشیدنی ها گرم و سرد مانند چای زعفران نیز با این گیاه سرو می شود.
کاربردهای دارویی
زعفران خواص آنتی‌اکسیدانی و ضد التهابی دارد و در درمان افسردگی، اضطراب و اختلالات خواب مؤثر است. تحقیقات نشان داده که زعفران می‌تواند در بهبود بیماری‌های قلبی، سرطان و دیابت مفید باشد. همچنین توصیه می شود زنان باردار از مصرف زعفران به دلیل احتمال آسیب به جنین خودداری کنند. یکی دیگر از کاربردهای مهم این گیاه، تولید روغن زعفران است. این روغن خواص دارویی و درمانی بسیار جالبی دارد.
چه کشورهای زعفران تولیدکننده می کنند؟
ایران
ایران بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده زعفران جهان با بیش از 90% از تولید جهانی است. سالانه بیش از 300 تن زعفران از مزارع ایران تولید می شود. ارزش صادرات سالانه زعفران ایران بیش از 500 میلیون دلار است. متاسفانه این عدد طی سال های گذشته با ورود رقبای دیگر به بازار نرخ صعودی ندارد.
هندوستان
کشت زعفران در منطقه کشمیر که مورد مناقشه با پاکستان است انجام می‌شود. کشور هند سالانه حدود 20 تن زعفران تولید می کند. طبق گزارشات ارزش صادرات زعفران بازار هند حدود 50 میلیون دلار در سال است.
اسپانیا
اسپانیا یکی از کشورهای قدیمی تولیدکننده زعفران است. این کشور سالانه حدود یک میلیون تن زعفران تولید می کند. بخش قابل توجهی از زعفران ایران نیز بطور فله به اسپانیا وارد شده و پس از بسته بندی به عنوان زعفران اسپانیایی وارد بازارهای جهانی می شود.
چه کشورهای زعفران واردکننده می کنند؟
امارات متحده عربی
کشور امارات بزرگترین واردکننده زعفران با واردات سالانه بیش از 50 تن و به ارزش بیش از 100 میلیون دلار است. علاوه بر مصرف داخلی، شرکت های اماراتی نیز مانند اسپانیا زعفران را با بسته بندی های جدیدی تحت عنوان محصول اماراتی به فروش می رسانند.
هند
مردم پر جمعیت هندوستان نیز از دیرباز به خواص منحصر به فرد زعفران پی برده اند. بنابراین در بازارهای داخلی هند، درخواست برای خرید زعفران بالا است. تولید عفران هند کفاف پاسخگویی به نیاز داخلی را نمی دهد، چرا که تولیدات با کیفیت به خارج از کشور صادر شده و همواره کمبود زعفران در بازار داخلی وجود دارد. این کشور سالانه حدود 30 تن زعفران به ارزش 70 میلیون دلار وارد می کند.
آمریکا
کشور آمریکا یکی از بازارهای رو به رشد زعفران در دنیا دارد. هر ساله تقاضا برای خرید زعفران در بازار داخلی آمریکا نسبت به سال های قبل افزایش داشته است. ایالات متحده آمریکا هم اکنون سالانه حدود 20 تن زعفران به ارزش 60 میلیون دلار وارد می کند.
گردش مالی بازار زعفران
گردش مالی تجارت جهانی زعفران به طور سالانه حدود 1.5 میلیارد دلار است. زعفران به عنوان یک محصول ارزشمند، به دلیل قیمت بالا و تقاضای جهانی، نقشی مهم در اقتصاد کشورهای تولیدکننده ایفا می‌کند.
انواع بسته بندی زعفران
زعفران در انواع بسته بندی ها و وزن های مختلفی به بازار عرضه می‌شود:
- بسته‌های شیشه‌ای و فلزی: برای حفظ کیفیت و جلوگیری از آلودگی.
- بسته‌های کاغذی و پلاستیکی: برای فروش در حجم‌های کمتر.
- بسته‌های کوچک و کیسه‌های محکم: برای مصرف خانگی و استفاده آسان.
شرایط سلامت و گواهی بهداشت زعفران
برای ورود به بازارهای جهانی، زعفران باید تست‌های مختلفی را برای تضمین کیفیت و سلامت پشت سر بگذارد تا در کشور مقصد پذیرفته شود، در غیر این صورت بار صادراتی در گمرک مقصد اجازه ورود نگرفته و بازگردانده می شود. تست های سلامت زعفران به شرح ذیل است:
- تست‌های شیمیایی: اندازه‌گیری ترکیبات فعال مانند کروسین، پیکروکروسین و سافرانال.
- تست‌های میکروبیولوژیکی: بررسی وجود باکتری‌ها، قارچ‌ها و کپک‌ها.
- تست‌های فیزیکی: بررسی ناخالصی‌ها و آلاینده‌ها مانند فلزات سنگین و سموم دفع آفات.
چه آلودگی هایی زعفران را از صادرات منع می کند؟
محموله های زعفران ارسالی نیاز است تا بر اساس درخواست بازار مقصد، دارای گواهی بهداشت باشند. تست هایی جهت سلامت زعفران، توسط سازمان حفظ نباتات و سازمان غذا و داروی آن کشور تعیین می شود. شرایط گواهی بهداشت می تواند از هر کشوری به کشور دیگر متفاوت باشد. آلودگی ها و تهدیدات عمومی و مهم زعفران به شرح ذیل است:
- آلودگی‌های میکروبی: وجود باکتری‌ها و قارچ‌ها.
- آلاینده‌های شیمیایی: باقی‌مانده‌های سموم دفع آفات و فلزات سنگین.
- ناخالصی‌های فیزیکی: وجود ذرات خارجی مانند خاک و شن.
چشم‌انداز آینده بازار زعفران
بازار جهانی زعفران با افزایش تقاضا برای محصولات طبیعی و ارگانیک، رشد چشمگیری را تجربه می‌کند. پیش‌بینی می‌شود که با افزایش آگاهی مصرف‌کنندگان درباره خواص دارویی زعفران و کاربردهای گسترده آن در صنایع غذایی و دارویی، تقاضا برای زعفران همچنان افزایش یابد. از سوی دیگر، توسعه فناوری های جدید در کشت و تولید زعفران می‌تواند به بهبود کیفیت و افزایش تولید این محصول ارزشمند کمک کند.
نتیجه‌گیری
زعفران به عنوان یکی از گران‌بهاترین ادویه‌های جهان، دارای تاریخچه‌ای غنی و کاربردهای گسترده‌ای است. کشورهای تولیدکننده زعفران، به ویژه ایران، نقش مهمی در تأمین تقاضای جهانی ایفا می‌کنند. با توجه به افزایش تقاضای جهانی و توسعه بازارهای جدید، چشم‌انداز آینده تجارت زعفران روشن و امیدوارکننده به نظر می‌رسد.
